Δελτίο Τύπου | ΑΠΑΤΗΛΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ - ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ (1933-1963) του Γιάννη Παπαθεοδώρου

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟY

ΑΠΑΤΗΛΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

(1933-1963)

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Μάιος 2025

Αριθμός σελίδων : 288, Τιμή : 17,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-680-3

«EΓΩ ΕΙΜΑΙ ΠΟΙΗΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ». Η γνωστή φράση του Κ. Π. Καβάφη έστρεψε, ήδη από τον Μεσοπόλεμο, την καβαφική κριτική στην επίμονη αλλά και αντιφατική αναζήτηση του ρόλου της ιστορίας στην ποίησή του. Αμέσως μετά το θάνατο του ποιητή (1933), ο Τίμος Μαλάνος ισχυριζόταν πως ο Καβάφης «ταξίδεψε τη διαστροφή του στην ιστορία». Από τα ιατρικά έντυπα έως τα λαϊκά περιοδικά της εποχής, ο Καβάφης περιγράφεται ως ένας ασθενής με συμπτώματα και συμπλέγματα. Αντιδρώντας σε αυτή την άποψη, τη δεκαετία του 1940 ο Γιώργος Σεφέρης υποστήριξε πως «έξω από τα ποιήματά του ο Καβάφης δεν υπάρχει». Για τον Σεφέρη, το σπουδαιότερο μέσο που είχε ο Καβάφης για να γράψει ποίηση ήταν η « αίσθηση της Ιστορίας ». Ξετυλίγοντας αυτό το νήμα, τη δεκαετία του 1960 ο Στρατής Τσίρκας παρουσίασε έναν «πολιτικό Καβάφη», που ενδιαφερόταν ενεργά για τα ζητήματα της βρετανικής αποικίας αλλά και της ελληνικής παροικίας στην Αίγυπτο.

Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται ιστορίες και διαμάχες της καβαφικής κριτικής (1933-1963) που δεν σχετίζονται μόνο με την ποίηση και την ιστορία αλλά και με τη σεξουαλικότητα, το μοντερνισμό, την αποικιοκρατία. Με αφορμή τον «απατηλό γέρο» της Αλεξάνδρειας, παρακολουθούμε πώς μεταμορφώνονται οι εικόνες του παρελθόντος και πώς η ποίηση γίνεται μια μορφή ιστοριογραφίας.

ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ είναι αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει επίσης διδάξει στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Τα επιστημονικά άρθρα του καθώς και οι συμμετοχές του σε αντίστοιχα συνέδρια αφορούν το έργο πολλών νεοελλήνων λογοτεχνών (19ος-20ος αιώνας), με κύριο άξονα τη σχέση λογοτεχνίας και ιστορίας.

Στη μονογραφία του Ρομαντικά πεπρωμένα. Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ως «εθνικός ποιητής» (Βιβλιόραμα, 2009) εξετάζει τη διαμόρφωση της «εθνικής ποίησης» τον καιρό της Μεγάλης Ιδέας. Από τις εκδόσεις του ΜΙΕΤ κυκλοφορεί, με δική του εισαγωγή, το βιβλίο Η ανάγνωση (2016). Σε συνεπιμέλεια με τον Χρήστο Δερμεντζόπουλο έχει εκδώσει τον συλλογικό τόμο Συνηθισμένοι άνθρωποι. Μελέτες για τη λαϊκή και δημοφιλή κουλτούρα (Opportuna, 2021).

Tο 2022, σε μετάφραση του Βάιου Ντάφου, επανεκδόθηκε, από τις Εκδόσεις Αμολγός, το Υπόμνημα του Αδαμάντιου Κοραή, πλαισιωμένο από εκτενή μελέτη του συγγραφέα για τις ιδέες του Διαφωτισμού. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί το βιβλίο του Αθώα μάρμαρα. Μια διαμάχη για την προτομή του Θεόφιλου Καΐρη (2025).

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί η μονογραφία του Άγραφες ιστορίες για τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα (2024). Για την «Άγρα» έχει γράψει επίσης το Επίμετρο στη νέα έκδοση του βιβλίου του Μάριου Χάκκα Τυφεκιοφόρος του εχθρού (2024).

Τέλος, έχει συμμετάσχει σε πολλούς συλλογικούς τόμους και σε αφιερώματα για το έργο του Κ.Π. Καβάφη.

ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

 

Δελτίο Τύπου | Η ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΤΗ - ΔΥΟ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ του Διονύση Καψάλη

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ

Η ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΤΗ

ΔΥΟ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ

ΤΟΥ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Μάιος 2025

Αριθμός σελίδων : 96, Τιμή : 10,50 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-684-1

TO EΠΙΧΕΙΡΗΜΑ του παρόντος τομιδίου συνοψίζεται σε δύο απλές σκέψεις. Πρώτον, ότι ο ύστερος Καβάφης ορίζεται από μια σημαντική τομή. Με αφετηρία το «Εκόμισα εις την Τέχνη», όπου και η προτροπή «Ας αφεθώ σ᾽ αυτήν», ο Καβάφης φαίνεται πραγματικά να «αφήνεται» στην Τέχνη του και ν᾽ αποσύρεται, σαν πρόσωπο, από τα ποιήματά του. Καθώς, «η πραγματικότητα του θανάτου, της σήψης, των γερατειών, δε μπορεί να τον αφήση ήσυχο», όπως έγραφε ο Τέλλος Άγρας, ο τεχνίτης αποχωρεί από το έργο του, αφήνοντας πίσω του ιστορίες, θραύσματα ιστοριών, ιστορίες τρίτων σαν μικρές βιογραφίες, όπου ο βιωμένος χρόνος συμφύρεται κάποτε με τον ιστορικό · και ιστορίες που η ενδεχόμενη συνάφειά τους με τον βιωμένο χρόνο του αυτοβιογραφούμενου ποιητή αφήνεται κάποτε να δηλωθεί αινιγματικά στον τίτλο με την ένδειξη «Μέρες» και τη σφραγίδα μιας χρονολογίας: «Μέρες του 1908 ».

Δεύτερον, ότι στην άλλην όψη αυτής της απόσυρσης, και με αφετηρία το ποίημα «Νόησις», βλέπουμε να πυκνώνει ένα στοιχείο ποιητικού και ηθικού αυτοπροσδιορισμού. Το «πώς βλέπω τώρα καθαρά το νόημά των» ανασύρει τον ηθικό αντίλαλο μιας διεργασίας που συντελείται στο βάθος της καβαφικής ποίησης. Ακούμε το αδιάψευστο ίχνος της φωνής ενός ανθρώπου που επιτέλους βλέπει ότι η ζωή του έχει νόημα, κι ας γνωρίζει πολύ καλά –ή μάλλον επειδή γνωρίζει– ότι το νόημα αυτό το έχει ο ίδιος αποδώσει στη ζωή του, «με τόσα περιστατικά, με τόσα πράγματα»· τον ιδιαίτερο τόνο της φωνής ενός ανθρώπου, που μιλώντας κατά μόνας –αλλά γνωρίζοντας ή ελπίζοντας ότι τον ακούμε– διαπιστώνει ότι είχε εντέλει πραγματικούς ακαταμάχητους λόγους να επιλέξει όσα επέλεξε και να πράξει καταπώς έπραξε, ότι καλώς επέλεξε και καλώς έπραξε.

ΕΞΩΦΥΛΛΟ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952. Σπούδασε φιλολογία στις ΗΠΑ και στο Λονδίνο. Έχει δημοσιεύσει ποίηση, μελέτες, δοκίμια και ποιητικές μεταφράσεις. Έχει μεταφράσει πολλά έργα (κυρίως του Σαίξπηρ) για το θέατρο κι έχει συνεργαστεί στενά με τον συνθέτη Νίκο Ξυδάκη στη δημιουργία έργων που συνδυάζουν ποίηση και μουσική. Εργάστηκε στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), όπου από το 1999 έως το 2021 κατείχε τη θέση του διευθυντή. Από το 2007 διδάσκει το μάθημα της λογοτεχνίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και από το 2021 στη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ. Είναι επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2015) και έχει επίσης τιμηθεί με το Βραβείο Ουράνη (1999), με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης για τον Άμλετ (2015), με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων (2017) και με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τις Σημειώσεις για τη μουσική του κόσμου (2021).

ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΚΑΨΑΛΗ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

     

  

Δελτίο Τύπου | «ΝΕΑ ΖΩΗ» - ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΟΑ - ΙΣΤΟΡΙΑ, ΜΝΗΜΗ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ (1944-1955) της Ελένης Μπεζέ

ΕΛΕΝΗ ΜΠΕΖΕ

«ΝΕΑ ΖΩΗ»

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΟΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ, ΜΝΗΜΗ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

(1944-1955)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΡΙΚΑ ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2024

Αριθμός σελίδων : 456 + 16σέλιδο φωτογραφικό ένθετο

Τιμή : 21,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-661-2

“Οι σιωπές των αρχείων είναι αναμενόμενες, όμως ορισμένες φορές αποκρύπτουν κάποιες άλλες σιωπές, πιο δύσκολα εξηγήσιμες”, γράφει η Ελένη Μπεζέ σε ένα “στάσιμο”, καθώς η φωνή της ακούγεται σαν να μονολογεί ανάμεσα σε περιγραφές και ερμηνείες. Η συγγραφέας χρειάστηκε να σταθεί για να θέσει ερωτήματα που δεν είχαν τεθεί, να ακολουθήσει αρχειακά ίχνη που θα την οδηγούσαν σε πρόσωπα που σαν να είχαν χαθεί, να αμφισβητήσει ιστοριογραφικές βεβαιότητες, να αναρωτηθεί για τις σιωπές της οικογενειακής ή της συλλογικής μνήμης.

Η Ελένη Μπεζέ παρακολουθεί από κοντά τα γεγονότα και τους Εβραίους επιζώντες, από την Απελευθέρωση της χώρας μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950, επιστρατεύει ποικίλα αρχειακά τεκμήρια και μαρτυρίες και επιδιώκει να απαντήσει “τί συνέβη και σε ποιόν”. Αναλύει τον λόγο των επίσημων εγγράφων και του Τύπου και εμβαθύνει στον αυτοβιογραφικό λόγο των επιζώντων για να ανασυστήσει διαδρομές. Ο κόσμος που περιγράφει και ερμηνεύει βρίσκεται σε κίνηση, είναι σύνθετος, με αποχρώσεις και αντιφάσεις. Ωστόσο, είναι επίτευγμα ότι η συγγραφέας κατορθώνει να αναδείξει με σαφήνεια τις αιχμές της πολυπλοκότητάς του και αμφισβητώντας παγιωμένες αντιλήψεις μας καλεί να ξανασκεφτούμε το παρελθόν, δηλαδή και το παρόν.

– Από τον Πρόλογο της Ρίκας Μπενβενίστε

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Από αριστερά, ο Νούλης Βιτάλ και ο Σαμ Λεβή με τον φίλο τους

Τηλέμαχο Αποστολόπουλο, που τους βοήθησε να κρυφτούν,

στην απελευθερωμένη Αθήνα, Οκτώβριος 1944.

Φωτογραφικό Αρχείο Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η ΕΛΕΝΗ ΜΠΕΖΕ γεννήθηκε στο Μονπελιέ το 1974. Είναι φιλόλογος και ιστορικός. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Φιλοσοφίας του ίδιου πανεπιστημίου. Έχει εργαστεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ως επιμελήτρια εκδόσεων. Από το 2010 συνεργάζεται με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Η διδακτορική διατριβή της, από την οποία προήλθε το παρόν βιβλίο, είχε θέμα : «Έλληνες Εβραίοι : Μνήμες και ταυτότητες μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο» (Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας). Είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ίδιο Τμήμα, όπου έχει διδάξει για τη μεταπολεμική εβραϊκή ζωή στην Ελλάδα. Μελετά και γράφει για τη Σοά και τον απόηχό της. Ζει στην Αθήνα με τον σύντροφό της και τον γιο τους.

Δελτίο Τύπου | ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ: ΟΤΑΝ Η «ΤΡΕΛΑ» ΑΠΟΚΤΗΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ του Δημήτρη Γ. Υφαντή

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ

 

ΟΤΑΝ Η «ΤΡΕΛΑ» ΑΠΟΚΤΗΣΕ

ΤΟΠΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ

●

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

ΕΞ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΣ, ΑΛΑΛΙΑΙ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΙ

ΕΚΤΟΠΙΣΘΕΝΤΩΝ ΕΙΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΝ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2023

Αριθμός σελίδων : 496

(με 150 εικόνες εγγράφων και ανέκδοτων φωτογραφιών)

Τιμή : 22,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-619-3

ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΕΥΝΑ-ΜΕΛΕΤΗ εξετάζονται οι συνθήκες στις οποίες εμφανίστηκε και εξελίχθηκε το φαινόμενο της «μακρονησιώτικης τρέλας», κατά την περίοδο που στο νησί «φιλοξενήθηκαν» πολιτικοί εξόριστοι. Χωρίς δραματοποιήσεις ή στερεοτυπικές αντιλήψεις για τις ψυχικές παθήσεις και τους πάσχοντες εξόριστους, αναζητούνται τα χαρακτηριστικά των προσώπων. Ποιοί ήταν οι «τρελοί» της Μακρονήσου, οι προσωπικές τους ιστορίες, η «τρέλα» που τους βασάνισε και η «μετα-αναμορφωτική» τους ζωή. Διερευνώνται ακόμη οι πολιτικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, κλινικές συνθήκες που όρισαν την αντιμετώπισή τους, όπως και οι αναπαραστάσεις της «μακρονησιώτικης τρέλας» στην καλλιτεχνική δημιουργία.

Γίνεται μια απόπειρα να λυθεί η «σιωπή» και να τεθεί προς «συζήτηση» το θέμα. Μόνο μέσα από τη νοηματοδότηση της «μακρονησιώτικης τρέλας» και την κατανόησή της μπορεί εντέλει να επέλθει και η κάθαρση. Διαδικασία που μάλλον συνέβη με όλες τις έως τώρα μελέτες που έγιναν για τη Μακρόνησο αλλά και τον Εμφύλιο γενικότερα.

Η διενεργηθείσα έρευνα στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στο σύνολο της υπάρχουσας βιβλιογραφίας για τη Μακρόνησο, στο αρχειακό υλικό του Δημόσιου Ψυχιατρείου στο Δαφνί, στο οποίο εισήχθη μεγάλος αριθμός «τρελών» Μακρονησιωτών, και του Δρομοκαΐτειου. Συμπληρωματικά στοιχεία εντοπίστηκαν στον Τύπο, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στο μητρώο της Πανελλήνιας Ένωσης Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου.

Η έκδοση περιλαμβάνει επίσης: κατάλογο «τρελών» Μακρονησιωτών, σχετικό δημοσίευμα του ποιητή Γιώργου Μυλωνογιάννη, έως πρόσφατα άγνωστα στοιχεία για τον «ψυχίατρο της Μακρονήσου» Αντώνη Παλαιολόγο και αδημοσίευτο πρωτογενές φωτογραφικό υλικό.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ γεννήθηκε στην Αθήνα. Έκανε τις βασικές σπουδές του (Κοινωνιολογία) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας St. Kliment Ohridski και τη διδακτορική διατριβή του στον Τομέα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Εργάζεται στο χώρο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων από το 1987. Είναι επιστημονικά υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18ΑΝΩ / Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Έχει πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά.

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του: Τοξικομανία δι’ ηρωίνης – Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (2017) και Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες. Γιώργης Ζάρκος: 54 ημέρες εγκλεισμού στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών (2020).

 

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΥΦΑΝΤΗ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

  

Δελτίο Τύπου | Το αμφίσημο γέλιο στη συλλογή « Ο ΜΠΙΝΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ » του ΜΑΡΙΟY ΧΑΚΚΑ τού Μιχάλη Χρυσανθόπουλου

 

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ

Το αμφίσημο γέλιο στη συλλογή

« Ο ΜΠΙΝΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ »

του

ΜΑΡΙΟY ΧΑΚΚΑ

Μελαγχολία και ανατροπή

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Μάρτιος 2023

Αριθμός σελίδων : 232, Τιμή : 16,90 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-568-4

Η παρούσα μελέτη εστιάζει στη συλλογή διηγημάτων Ο μπιντές και άλλες ιστορίες, καθώς σε αυτήν εντοπίζεται η ρηξικέλευθη συνεισφορά του Χάκκα στην ανανέωση της νεοελληνικής πεζογραφίας. Η προτεινόμενη ανάλυση αναδεικνύει την πρωτοτυπία της γραφής του Χάκκα, η οποία συνδυάζει τον ρεαλισμό με την κριτική της γλώσσας, και εξετάζει τις νεωτερικές καταβολές της σε κινήματα όπως ο ντανταϊσμός, ο υπερρεαλισμός και οι πρόδρομοί τους, καθώς και σε τάσεις που διαμορφώθηκαν στην παγκόσμια τέχνη και λογοτεχνία κατά τη δεκαετία του 1960. Η γραφή του Χάκκα επιχειρεί τη ριζοσπαστική αντιμετώπιση της απογοήτευσης και της μελαγχολίας, κινητοποιούμενη από τη γνώση της ασθένειας και της διαφαινόμενης εγγύτητας του θανάτου και ενστερνιζόμενη μια συστηματική επιθετικότητα προς κάθε μορφή κοινωνικού ελέγχου και οργάνωσης, απ’ όπου κι αν αυτή προέρχεται. Οι κατηγοριοποιήσεις του Εμφυλίου πολέμου αντιμετωπίζονται αιρετικά και διαβάζονται όπως μια καρκινική επιγραφή : και από τα δεξιά προς τα αριστερά και από τα αριστερά προς τα δεξιά. Έτσι ο αριστερός και ο δεξιός στο ίδιο λεωφορείο μετά από είκοσι χρόνια ξαναγράφουν το παρελθόν τους συμφωνώντας ότι «όσοι μπλεχτήκαμε τότε. . . βράζουμε στο ίδιο καζάνι ». Οι «ιστορίες » αναδεικνύουν το σεξουαλικό στοιχείο ως κυρίαρχο στη ζωή και αποδέχονται το σωματικό στοιχείο με τον πιο απόλυτο τρόπο, από το άγγιγμα μέχρι τα περιττώματα. Έχουν ανατρεπτικό χαρακτήρα, επειδή αφηγητής και χαρακτήρας είναι « εκτός » συστήματος, και μελαγχολικό τόνο, επειδή συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για μια χρονικά περιορισμένη ανατροπή – για όσο χρόνο κρατά η ανάγνωση.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ, 2023

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ σπούδασε νομικά, οικονομικά, ιστορία και φιλολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Λονδίνου και Μπέρμινγχαμ και δίδαξε επί τριάντα σχεδόν χρόνια Γενική και Συγκριτική Γραμματολογία στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του οποίου είναι ομότιμος καθηγητής. Έχει δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα και τις μελέτες Γεώργιος Βιζυηνός. Μεταξύ φαντασίας και μνήμης (Εστία, Αθήνα, 1994), Αρτεμίδωρος και Φρόυντ. Ερμηνευτικές θεωρίες και λογοτεχνικά όνειρα (Εξάντας, Αθήνα, 2005), « Εκατό χρόνια πέρασαν κι ένα καράβι » : Ο ελληνικός υπερρεαλισμός και η κατασκευή της παράδοσης (Άγρα, Αθήνα, 2012, Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου 2013), Αυτοβιογραφία : μεταξύ ιστορίας και λογοτεχνίας (με τη συνεργασία των Β. Βασιλειάδη, Γ. Δεληβοριά και Κ. Τικτοπούλου), Αθήνα, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2015. Έχει συνεπιμεληθεί την ελληνική έκδοση των τόμων 5 (Ρομαντισμός, υπό έκδοση), 7 (Μοντερνισμός, 2013) και 8 ( Από τον φορμαλισμό στον μεταδομισμό, 2004) της σειράς The Cambridge History of Literary Criticism (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη) και τον τόμο Η τραγωδία τότε και τώρα (Καστανιώτης, Αθήνα, 2006).

ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΟΚΙΜΙΟΥ 2013

Δελτίο Τύπου | Όλα δεν τα ᾽χω πει... • Η « ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΦΙΕΡΩΣΗ » ΤΗΣ ΜΑΤΣΗΣ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ του Χρήστου Δανιήλ [ Μελέτη ]

ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΑΝΙΗΛ

Όλα δεν τα ᾽χω πει...

•

Η « ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΦΙΕΡΩΣΗ »

ΤΗΣ ΜΑΤΣΗΣ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ

ΜΕΛΕΤΗ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Σεπτέμβριος 2022

Αριθμός σελίδων : 160, Τιμή : 13,90 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-547-9

[…] σε μίαν έκπαγλη χρονιά ανταμώσαμε

σε ληστεύω από αλλουνού τα χέρια

σε ακούω από δω από κει

σε σιωπώ μες στην απέραντη τρυφερότητα

σιγά σιγά να καταλαγιάσουμε

όλα δεν τα ’χω πει

ΜΕ ΕΚΡΙΖΩΝΕΙΣ

ΜΑΤΣΗ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ, « Αντίστροφη αφιέρωση »

H «Aντίστροφη αφιέρωση» είναι το τελευταίο σημαντικό ποιητικό κείμενο που έγραψε και δημοσίευσε η Μάτση Χατζηλαζάρου λίγο πριν από το θάνατό της. Πρόκειται για ένα από τα πιο ολοκληρωμένα και μεστά ποιήματά της, και πιθανώς το πλέον γνωστό και αγαπημένο από το αναγνωστικό κοινό έργο της.

Το ερωτικό αυτό ποίημα δίνει την αίσθηση πως ολοκληρώνει μια πορεία, πως κλείνει έναν κύκλο, αφού ουσιαστικά επιστρέφει πολλαπλώς στην (ποιητική της) αφετηρία. Το ποίημα, χωρίς να τον κατονομάζει, απευθύνεται στον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον εραστή-σύζυγο, τον ψυχαναλυτή-ερμηνευτή, τον μύστη της στον ποιητικό χώρο και στον υπερρεαλισμό, τον αποδέκτη των πρώτων της ποιημάτων. Με άλλα λόγια, η «Αντίστροφη αφιέρωση» λειτουργεί ως συμπύκνωση, κορύφωση και επιστέγασμα ολόκληρης της ποιητικής της παραγωγής. Κυρίως όμως ακολουθεί την πεποίθησή της πως στο μόνο πράγμα που η ποίηση θα πρέπει να υπακούει είναι η «προσπάθεια να είναι κανείς όσο μπορεί πιο ειλικρινής για ό,τι τον συγκινεί και τον τρώει».

Συνδυάζοντας ερμηνευτικά σχόλια, διακειμενικές παραπομπές στο προγενέστερο έργο της Μ. Χατζηλαζάρου αλλά και στο έργο του Α. Εμπειρίκου, αρχειακό υλικό, ιστορικά και βιογραφικά στοιχεία, το βιβλίο επιχειρεί μια πολυπρισματική προσέγγιση, αναλυτική και συνθετική, στην «Αντίστροφη αφιέρωση» της ποιήτριας.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

O ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΑΝΙΗΛ είναι διδάκτωρ νεοελληνικής φιλολογίας. Διδάσκει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Για τη Μάτση Χατζηλαζάρου έχει δημοσιεύσει τα βιβλία : ... Ιούς, Μανιούς, ίσως και Aqua Marina. Μάτση Χατζηλαζάρου, η πρώτη Ελληνίδα υπερρεαλίστρια, Τόπος, 2011· Μάτση Χατζηλαζάρου, Γράμματα από το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο (1946-1947) και άλλα ανέκδοτα ποιήματα και πεζά της ίδιας περιόδου, εισαγωγή, υπομνηματισμός, επιμέλεια Χρήστος Δανιήλ, Εκδόσεις Άγρα, 2013 (Βραβείο δοκιμίου Public Book Awards).

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί επίσης η μελέτη του Ο μαθητευόμενος εφοπλιστής και παλαίμαχος intellectual και πολλά υποσχόμενος ποιητής, ανθυπολοχαγός εν εφεδρεία, πολεμιστής Κρήτης και πάντα δικός σου φίλος Ανδρέας Καμπάς (1919-1965), επιμέλεια, εργοβιογραφία, ανθολόγηση Χρήστος Δανιήλ, 2016 (Βραβείο « Εμμανουήλ Ροΐδου » Ακαδημίας Αθηνών). Ετοιμάζεται το Αναζητώντας ταυτότητα. Δρόμοι του μοντερνισμού : Το περιοδικό Τετράδιο (1945, 1947), συν-συγγραφή με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Εκδόσεις Άγρα, υπό έκδοση.

Άλλα βιβλία του : Χρήστος Μπράβος, Βραχνός προφήτης, Ποιήματα και κριτικά κείμενα (1981-1987), επίμετρο, εργοβιογραφία Χρήστος Δανιήλ, Μελάνι, 2018· Προσεχώς εμείς μεγαλώνουμε. Μαρτυρίες εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πλαίσιο του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων, επιμέλεια Χρήστος Δανιήλ, Ελένη Χοντολίδου, εισαγωγή Άννα Φραγκουδάκη, Θάλεια Δραγώνα, Τόπος, 2015· Ξαναδιαβάζοντας τον Νίκο Καββαδία. Ποιητική και πρόσληψη, Οδός Πανός, Αθήνα, 2010 · Γιώργος Λίκος, μια παρουσίαση από τον Χρήστο Δανιήλ, Γαβριηλίδης, 2005· Γυάλινα και μαλαματένια... Τα Γιάννενα στη νεοελληνική πεζογραφία, ανθολογία κειμένων (1898–1997), εισαγωγή, ανθολόγηση, επιμέλεια Ιερά Μητρόπολις Ιωαννίνων / Ίδρυμα Κων. Κατσάρη, 1997.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Η Μάτση Χατζηλαζάρου στο σπίτι της.

Μουσείο Μπενάκη / Ιστορικά Αρχεία

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΔΑΝΙΗΛ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

 

ΟΙ ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ των Sigmund Freud, Sándor Ferenczi, Karl Abraham, Ernst Simmel

SIGMUND FREUD / SÁNDOR FERENCZI

KARL ABRAHAM / ERNST SIMMEL

ΟΙ ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Εισαγωγή: GUILLAUME PIKETTY

Μετάφραση : ΣΟΦΙΑ ΛΕΩΝΙΔΗ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Οκτώβριος 2021

Αριθμός σελίδων : 160, Τιμή : 14,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-501-1

TOΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1918 ΣΤH ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ, το 5ο Διεθνές Ψυχαναλυτικό Συνέδριο οργανώνει ειδικό αφιέρωμα στις νευρώσεις του πολέμου. Ομιλητές ο Σάντορ Φερέντσι, ο Καρλ Άμπραχαμ και ο Έρνστ Ζίμμελ, οι οποίοι υπηρέτησαν ως γιατροί στον πόλεμο από την αρχή του και έκαναν καίριες παρατηρήσεις. Οι επισημάνσεις τους σχετικά με τα ψυχικά τραύματα ώθησαν τον Φρόυντ να γράψει την εισαγωγή στα πρακτικά του συμποσίου· μάλιστα αισθάνθηκε την ανάγκη να επανέλθει στα σοβαρά αυτά θέματα στο Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης. Το βιβλίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ιστορικούς που μελετούν το ζήτημα του πολέμου και την έξοδο από αυτόν, αλλά και για τους ψυχιάτρους, τους ψυχαναλυτές, τους ψυχολόγους, τους κοινωνικούς λειτουργούς και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, που υποδέχονται, ακούν, συντρέχουν και φροντίζουν σήμερα τους στρατιώτες και τους άμαχους πληθυσμούς οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με νέες κάθε φορά μορφές πολεμικής βίας.

Εξαιτίας της διάρκειάς του, της εξέλιξης της τακτικής και των στρατηγικών, όπως επίσης και της βίας της οποίας υπήρξε το θέατρο, ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος πέρασε σε ένα νέο επίπεδο. Στο πεδίο μάχης, η ένταση του πυρός, συνδεδεμένη με τη μαζική χρήση των πολυβόλων και του πυροβολικού, είχε ως αποτέλεσμα μία νέα μορφή σωματικών βλαβών, στην όραση και στην όσφρηση. Η χρήση, σε περίπτωση ανάγκης, των αιχμηρών όπλων κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών συμπλήρωσε μια εικόνα υπέρμετρης βίας. Επισημαίνουμε όμως ότι οι μαχητές στο μέτωπο δεν υπήρξαν οι μόνοι που επλήγησαν σοβαρά από τη βία. Οι αιχμάλωτοι πολέμου υπήρξαν επίσης θύματα βίας, όπως και οι πολίτες, εκτεταμένα και συστηματικά, πολύ περισσότερο από όσο πιστεύουμε, τόσο κατά τις περιόδους επιδρομών και απόσυρσης των στρατιωτών όσο και εξαιτίας των εξόδων από τις πόλεις και τα χωριά, του άγχους που συνδέεται με την ανασφάλεια της μοίρας αγαπημένων προσώπων που είχαν επιστρατευτεί ή που χάθηκαν στο μέτωπο, με το πένθος, τους βομβαρδισμούς και τα μπλόκα, τη στρατιωτική κατοχή, ακόμα και τις απελάσεις και τις σφαγές.

Οι ψυχικές διαταραχές που απορρέουν από το πεδίο της μάχης υπήρξαν αντικείμενο πολλών περιγραφών, ήδη από την αρχαιότητα. Πράγματι, η εξάντληση, η βαρβαρότητα των συγκρούσεων, ο έντονος φόβος, ακόμα και ο απόλυτος τρόμος, η προοπτική του θανάτου η ενός τραυματισμού, η ιδέα του να πρέπει να σκοτώσει κανείς αποτελούν πηγή συγκινησιακών κλονισμών και καταστάσεων ψυχικής εξάντλησης, σε βαθμό που ενδέχεται να εμποδίσουν προσωρινά η οριστικά τους πολεμιστές να συνεχίσουν την αποστολή τους.

Το ζήτημα είναι εξαιρετικά επίκαιρο, η πρόκληση υπερβαίνει τα μεμονωμένα περιστατικά και αφορά ολόκληρες κοινωνίες, οι οποίες πλήττονται τις περισσότερες φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όπως αποδεικνύεται από τα κείμενα του τόμου, μία τέτοιου είδους πρόκληση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο από έναν συγκεκριμένο κλάδο. Αντίθετα, συνδυαστικές έρευνες, με τη συμβολή των στρατιωτικών, των ανθρωπολόγων και κοινωνιολόγων, καθώς και των γιατρών, των ψυχιάτρων, των ψυχολόγων και των ψυχαναλυτών, θα μπορέσουν ίσως να συμβάλουν ώστε ν’ απομακρύνουν τα φαντάσματα του πολέμου. 

 - Από την εισαγωγή του GUILLAUME PIKETTY

« Όπως είπα προηγουμένως, στα περισσότερα περιστατικά, τα πόδια είναι αυτά που τρέμουν, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις –όπως μπορείτε να διαπιστώσετε– η παραμικρή κινητική προσπάθεια συνοδεύεται με τρόμο ολόκληρου του μυϊκού συστήματος. Το περπάτημα αυτών που τρέμουν είναι το πιο εντυπωσιακό· σου δίνει την εντύπωση σπαστικής παράλυσης· εντούτοις, οι διάφοροι συνδυασμοί τρόμου, δυσκαμψίας και αδυναμίας προκαλούν κάποια εξαιρετικά ιδιόμορφα είδη βαδίσματος, τα οποία μόνο ο κινηματογράφος θα μπορούσε να αναπαραστήσει. Οι περισσότεροι ασθενείς διηγούνται ότι αρρώστησαν μετά από έκρηξη οβίδας που εξερράγη πολύ κοντά τους· ελάχιστοι από αυτούς εξηγούν ότι η αρρώστια τους οφείλεται σ’ ένα έντονο και βίαιο κρυολόγημα (βουτιά σε παγωμένο νερό, ορθοστασία στο ύπαιθρο με βρεγμένα ρούχα)· οι υπόλοιποι επικαλούνται διάφορα ατυχήματα, η ότι αρρώστησαν από την υπερβολική προσπάθεια που είχαν καταβάλει στο πεδίο μάχης. Τα θύματα από έκρηξη οβίδας μιλούν για ένα «κύμα» που τους ισοπέδωσε, άλλοι σκεπάστηκαν εν μέρει κάτω από το χώμα που σηκώθηκε από την ανατίναξη. […]

 

» Γνωρίζουμε ότι ο φυσιολογικός οργανισμός διαθέτει επίσης παρόμοια εργαλεία προστασίας. Τα συμπτώματα του φόβου, της αδυναμίας σε κινητικό επίπεδο, του τρόμου, της σπασμωδικής ομιλίας, μοιάζουν με χρήσιμους αυτοματισμούς και θυμίζουν ζώα που προσποιούνται ότι είναι νεκρά σε περίπτωση κινδύνου ».

–ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ

Δελτίο Τύπου | ΛΑΤΙΝ ΝΟΥΑΡ του Ανδρέα Αποστολίδη

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ 

ΛΑΤΙΝ ΝΟΥΑΡ

Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ 

ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥΣ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Ιούνιος 2021

Αριθμός σελίδων : 184 + 16σελ. φωτογραφικό ένθετο

Τιμή : 13,90 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-493-9

H ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ με την πρόσφατη ιστορία της παρουσιάζεται σε αυτό το βιβλίο όπως τη φαντάζονται οι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων : σε χώρες όπως το Μεξικό, η Κούβα, η Αργεντινή, το Περού, η Χιλή, η Κολομβία· συγγραφείς όπως ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, ο Ρικάρντο Πίλια, ο Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, ο Λεονάρδο Παδούρα, ο Χουάν Σαστουράιν, η Κλαούντια Πινιέιρο, ο Ραμόν Δίας Ετερόβιτς, ο Λουίς Σεπούλβεδα κ.ά.· αλλά και ως απόηχος των αστυνομικών ιστοριών στο έργο άλλων, όπως ο Χουάν Χοσέ Σάερ και ο Ρομπέρτο Μπολάνιο, που συνενώνουν δύο γενιές.

Στη στροφή του 20ου αιώνα και στην πορεία παγκοσμιοποίησης του αστυνομικού μυθιστορήματος, δύο τάσεις ξεχώρισαν: το Nordic και το Latin noir. Το λάτιν νουάρ έχει μεγαλύτερο λογοτεχνικό βάθος και εύρος. Κατάγεται από την έκρηξη της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, το «μπουμ» της δεκαετίας του 1960.

Το βιβλίο είναι παράγωγο της εργασίας για το ομώνυμο ντοκυμανταίρ διεθνούς παραγωγής. Οι βασικοί του εκπρόσωποι, συγγραφείς της γενιάς του 1970, έχουν αρχίσει να περνάνε στην τρίτη ηλικία, ενώ το είδος που δημιούργησαν έχει πλέον αναδειχθεί ως μια από τις πιο σημαντικές κατευθύνσεις του αστυνομικού μυθιστορήματος – μετά τον Χάμμετ και τον Τσάντλερ.

«Το μυθιστόρημα που δημιουργήθηκε νότια του Ρίο Γκράντε», συνοψίζει ο Χουάν Σαστουράιν, «είναι ποιοτικά διαφορετικό, ειδικά από εκείνο της Ευρώπης. Νότια του Ρίο Γκράντε είναι πολύ δύσκολο για τον ντετέκτιβ, για όσους επιχειρούν να αποδώσουν δικαιοσύνη, να σχετιστούν με την αστυνομία».

Δεν υπάρχει τελική αλήθεια σε αυτά τα μυθιστορήματα και πολύ συχνά οι έρευνες δεν καταλήγουν πουθενά. Οι εγκληματίες δεν αποκαλύπτονται, δεν τιμωρούνται ποτέ, ούτε καν προσάγονται στη δικαιοσύνη. Όμως ο ντετέκτιβ προσπαθεί τουλάχιστον. Παρότι ξεζουμισμένος η κυνικός, αποτελεί την ελπίδα ότι εκείνος θα συνεχίσει να ψάχνει για την αλήθεια…

ΓΡΑΦΙΣΜΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

JORAN TABEAUD

Από την αφίσα του ομώνυμου κινηματογραφικού ντοκυμανταίρ, 2021.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο AΝΔΡΕΑΣ AΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης και μεταφραστής. Έχει γράψει έξι αστυνομικά μυθιστορήματα : Το χαμένο παιχνίδι, Εγκλήματα στην πανσιόν Απόλλων, Διαταραχές στα Μετέωρα, Το φάντασμα του μετρό, Λοβοτομή, Μονομαχία στην Ιερά Οδό, τις νουβέλες Βουντού και άλλες ιστορίες και Ένα φέρετρο για τη Σόφια (μαζί με τον Κώστα Καλφόπουλο), τρεις συλλογές διηγημάτων : Ζωγραφικοί πίνακες και ιδιότροπα ζώα, Αστυνομικές ιστορίες για πέντε δεκαετίες, Είσαι ο Παπαδόπουλος ; και τέσσερις μελέτες : Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων, Τα πολλά πρόσωπα του αστυνομικού μυθιστορήματος, Ο κόσμος του Γιάννη Μαρή, Το μαύρο καρέ : οι αστυνομικές σειρές και η τηλεοπτική άνοιξη μετά το 2000.

Έχει μεταφράσει περισσότερα από ογδόντα μυθιστορήματα, μεταξύ των οποίων έργα των J. Ellroy, P. Highsmith, D. Hammett, R. Chandler, J. Charyn και V. Nabokov, και έχει σκηνοθετήσει πολλά ντοκυμανταίρ, όπως : Το κύκλωμα, Δύο φορές ξένος, Πόλεμος και ειρήνη στα Βαλκάνια, Ένας τόπος χωρίς ανθρώπους και Latin Noir.

 

Φωτογραφία συγγραφέα: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΕΝΤΗ, 2021

ΑΛΛΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

   

Δελτίο Τύπου | "Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες" - ΓΙΩΡΓΗΣ ΖΑΡΚΟΣ : 54 ΗΜΕΡΕΣ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ του Δημήτρη Υφαντή

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ

Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες

●

ΓΙΩΡΓΗΣ ΖΑΡΚΟΣ

54 ΗΜΕΡΕΣ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ

ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2020

Αριθμός σελίδων : 144, Τιμή : 13,50 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-443-4

« Πριν σπάσο τα διο τζάμια που τόρα κατιγορούμε έσπασα πρότα το δεξί,

μετά μια εβδομάδα το αριστερό κε μετά 15 μέρες κε τα διο μαζί ».

ΕΞΕΧΟΥΣΑ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ μεταξύ των λογοτεχνών του Μεσοπολέμου ο «ντανταϊστής» Γιώργης Ζάρκος. Ο άνθρωπος που τη δεκαετία του 1930 προέβη σε πρωτοφανείς για την εποχή ενέργειες, καθώς έσπασε κατ’ επανάληψη τις βιτρίνες του εκδοτικού οίκου «Πυρσός», οι ιδιοκτήτες του οποίου δημοσίευσαν έργο του, που τους είχε παραδώσει προς δημοσίευση, με το όνομα άλλου και όχι το δικό του.

Εκτός αυτού, ο Ζάρκος σε συμβολικό επίπεδο, με τις απόψεις, τα κείμενα και τη δράση του, έσπασε πολλές ακόμη «βιτρίνες», όπως αυτές του ακαδημαϊσμού, της εξουσίας, της Δικαιοσύνης, των διωκτικών αρχών, των κομμάτων, των πολιτικών, του Τύπου, της Εκκλησίας, της φυλακής και βεβαίως του ψυχιατρείου.

Η ανυπότακτη και απείθαρχη στάση του αποτέλεσε την αφορμή του εγκλεισμού του, για πολιτικούς λόγους, στο ψυχιατρείο. Αυτούς τους λόγους, όπως και τις συνθήκες εγκλεισμού του πραγματεύεται το παρόν βιβλίο, βάσει τεκμηρίων που εντοπίστηκαν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών, σε γραπτά κείμενα του συγγραφέα και στον Τύπο της εποχής.

Όσον αφορά τον Ζάρκο και την ιστορία του, μάλλον διεκδικεί πολλές «πρωτιές» και μοναδικότητες. Αποτελεί καταρχάς για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται, την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση εγκλεισμού σε ψυχιατρείο για πολιτικούς λόγους. Επακόλουθο αυτού ήταν να γίνει ο πρώτος που έγραψε και εξέδωσε βιβλία για τα σοβαρότατα προβλήματα του συστήματος-ψυχιατρείου και των τροφίμων του. Η απροκάλυπτη γραφή και το μαύρο χιούμορ που τον χαρακτήριζαν έσπασαν τη σιωπή, την αδιαφορία και τις «βιτρίνες» του ψυχιατρείου, θέτοντας σε αμφισβήτηση τις έως τότε συμβατικές αναφορές στο «τρελοκομείο» και στους «τρελούς». Βεβαίως είναι ο μοναδικός στην εποχή του από το χώρο της Αριστεράς που ασχολήθηκε επισταμένως με το θέμα, διατυπώνοντας απόψεις και προτάσεις. Μια Αριστερά που, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για αδιερεύνητους λόγους, δεν καταπιάστηκε με τους περιθωριοποιημένους ψυχικά πάσχοντες.

Ο Γιώργης Ζάρκος πολιτικός εξόριστος
στην Ανάφη το 1938

Τα όργανα της εξουσίας και γενικότερα οι διώκτες του Ζάρκου ποτέ δεν εξέλαβαν τις ιδέες και τη στάση του ως εκκεντρικότητα ενός καλλιτέχνη, πράγμα που ο ίδιος άλλωστε απευχόταν, με αποτέλεσμα να πληρώσει, όπως και οι άλλοι κοινωνικοί αγωνιστές της εποχής του, το αναλογούν αντίτιμο, με διώξεις, ξυλοδαρμούς, καταδίκες, φυλακίσεις, εξορία, με αποσιώπηση και απαξίωση του έργου του.

Ο Ζάρκος με τις ιδέες, το χιούμορ και τη συμπεριφορά του αναιρούσε τους μέχρι τότε κανόνες της σχέσης κράτους-πολίτη και του «παιγνιδιού» μεταξύ διώκτη και διωκόμενου. Σε αντίθεση με την πρακτική των κινημάτων της εποχής του, ο Ζάρκος αρκετές φορές δρούσε «κατά μόνας», χωρίς την πολιτική κάλυψη κάποιας συλλογικότητας, πρακτική που ο ίδιος αναγνώρισε σε μεταγενέστερα κείμενά του ως μειονέκτημα.

Όλα τούτα αποκτούν ιδιαίτερη αξία διότι σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα ο Ζάρκος ήταν ίσως η μοναδική περίπτωση για την οποία οι μηχανισμοί κοινωνικού ελέγχου κατά την περίοδο αυτή, στο πλαίσιο της καταστολής ιδεών και δράσης, χρησιμοποίησαν απροκάλυπτα την Ψυχιατρική και το Ψυχιατρείο.

Ο Ζάρκος γράφει για το «ξεμπερδευτήριο», τους «φακίρηδες» και τους «τρελοδαμαστές», σχεδόν την ίδια εποχή που πρωτοπόροι λειτουργοί της ψυχικής υγείας και διανοούμενοι στην Ευρώπη προβαίνουν σε εγχειρήματα τα οποία αλλάζουν το χαρακτήρα του ψυχιατρείου και φέρνουν τον ψυχικά πάσχοντα συμμέτοχο στις θεραπευτικές διαδικασίες.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ γεννήθηκε στην Αθήνα. Έκανε τις βασικές σπουδές του (Κοινωνιολογία) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας Kliment Ohridski και τη διδακτορική διατριβή του στον Τομέα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Εργάζεται στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων από το 1987. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ. Έχει συμμετάσχει με πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια και με δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά.

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο του Τοξικομανία δι’ ηρωίνης – Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (2017).

ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Δελτίο Τύπου | Ο ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ, ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟΝ του Γιώργου Α. Λεονταρίτη

 

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΣ

 

Ο ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ,

ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟN

 

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Νοέμβριος 2020

Αριθμός σελίδων : 144, Τιμή : 13,50 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-418-2

ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ

ΑΓΝΩΣΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΥ

Αυτή η χαμένη ιστορία του ελληνικού σοσιαλισμού των μεταπολεμικών χρόνων αποτελεί μια ρομαντική ανάμνηση για όσους πίστεψαν σε ανώτερα ιδανικά. Αντίθετα απ’ ό,τι συνέβη σε κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην πατρίδα μας ο γνήσιος σοσιαλισμός δεν κατόρθωσε να στεριώσει, κυρίως λόγω της ανώμαλης μετακατοχικής περιόδου. Οι φανατισμοί των «άκρων» δεν άφηναν περιθώρια για φωνές μετριοπάθειας και συνέσεως. Η Δεξιά σκοπίμως ταύτιζε τον σοσιαλισμό με τον κομμουνισμό, και το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν επιθυμούσε την ύπαρξη μεγάλης Αριστεράς έξω από τη δική του επιρροή. Έτσι οι σοσιαλιστές είτε απορροφήθηκαν από το ΚΚΕ (ή την ΕΔΑ) είτε αναγκάσθηκαν να συμπλεύσουν με το Κέντρον, με την ελπίδα να το στρέψουν σε πιο προοδευτική κατεύθυνση. Ο πιο ισχυρός και ζωντανός εκπρόσωπος του σοσιαλιστικού χώρου ήταν ο ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ. Γόνος παλιάς πολιτικής οικογένειας, άριστος νομικός, άφθαστος ρήτωρ και συγγραφέας με δυνατή πένα, ξεχώρισε και γοήτευσε μέσα κι έξω από τη Βουλή.

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζουμε μια άγνωστη ή λησμονημένη αρθρογραφική του εργασία, που δίνει ανάγλυφα την πορεία των σοσιαλιστικών δυνάμεων και ρευμάτων μετά τον πόλεμο: Πώς εξελίχθηκαν τα ρεύματα, ποιές δυσχέρειες συνάντησαν, καθώς και την αγωνία να στεριώσει η Κεντροαριστερά μέσα σε μια πολιτική οδύσσεια της πιο κρίσιμης εποχής, όπου κυριαρχούσαν προσωπικότητες όλων των ιδεολογιών. Ακόμα και η ταραγμένη (παρεξηγημένη και εν πολλοίς άγνωστη) περίοδος των Ιουλιανών του 1965 φωτίζεται διαφορετικά, λίγο προτού πέσει η αυλαία στον κοινοβουλευτισμό. Επίσης παρατίθενται αντί επιλόγου τα δύο σπουδαία τελευταία αδημοσίευτα κείμενά του, που έγραψε στον πρώτο χρόνο της δικτατορίας, βαριά άρρωστος, πριν το τέλος του.

Απέτυχε η προσπάθεια του Τσιριμώκου να στεριώσει τον γνήσιο σοσιαλισμό; Εκείνος πάντα ήλπιζε ότι θα μπορούσαμε «να ξαναρχίσουμε απ’ την αρχή». Θαυμαστής του Ζωρές, είχε κάνει λάβαρο τα λόγια του: «Η Ιστορία διδάσκει στους ανθρώπους τη δυσκολία των μεγάλων προσπαθειών. Αλλά δικαιώνει την ακατανίκητη ελπίδα…».

 

«Η ΕΛΔ είναι κόμμα Σοσιαλδημοκρατικό. Είναι φανερό έτσι πως διαφέρει και είναι γνωστό κατά τί διαφέρει από ένα κομμουνιστικό κόμμα. Παντού, σε όλες τις χώρες, ίδιες είναι οι διαφορές μεταξύ σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων. [...]

Το ζήτημα λοιπόν δεν μπαίνει πάνω στις θεωρητικές διαφορές. Την ιδιαίτερη προπαγάνδα του το κάθε κόμμα θα την αναπτύξει όπως έχει δικαίωμα. Το ζήτημα μπαίνει: Παίρνουν αυτή τη στιγμή οι σοσιαλδημοκρατίες στην Ευρώπη θέση αντιφασιστική; Ναι. Συμβαίνει το ίδιο κι εδώ με την ΕΛΔ; Πιστεύω πως εδώ συμβαίνει περισσότερο, παρά σε κάθε άλλη χώρα. Γιατί εδώ η σοσιαλδημοκρατική ΕΛΔ ζητά ίσα ίσα να στηρίξει το δικαίωμα ύπαρξής της, πάνω στην αντιφασιστική της ιστορία [...]

» Απέναντι του Σκόμπυ και του Λήπερ, όταν άρχισαν οι επεμβάσεις, νομίζω πως η στάση του Σβώλου και του Τσιριμώκου ήταν εξίσου αλύγιστη, αξιοπρεπής και υπερήφανη, και πως στάθηκαν εξίσου εύθικτοι στο ζήτημα της εθνικής μας ανεξαρτησίας…»

- ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Τα πραγματικά αίτια της διαγραφής μου από το ΚΚΕ, 1946

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΛΕΟΝΤΑΡΊΤΗΣ, δημοσιογράφος και συγγραφέας, γεννήθηκε στην Αθήνα (μικρασιατικής καταγωγής) και από πολύ νέος ασχολήθηκε με όλα τα είδη της δημοσιογραφίας σε διάφορες εφημερίδες. Από το 1956 ρεπόρτερ, πολιτικός συντάκτης, αρθρογράφος και αρχισυντάκτης, έγραψε παράλληλα ιστορικά αναγνώσματα, πολλά από τα οποία δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες σε εφημερίδες, και άλλα κυκλοφόρησαν σε βιβλία.

Έζησε πολύ κοντά σε πολιτικές προσωπικότητες που κυριάρχησαν τις δεκαετίες του 1950 και 1960, ερεύνησε, μελέτησε και συγκέντρωσε στοιχεία για ιστορικά γεγονότα που συγκλόνισαν την πορεία αυτού του τόπου και έφερε στο φως της δημοσιότητας πολλά άγνωστα γεγονότα από τα παρασκήνια της δημόσιας ζωής, που δίνουν άλλη διάσταση σε κρίσιμα κεφάλαια της ιστορίας μας.

Ο Γιώργος Λεονταρίτης δούλεψε κοντά στον Γιάννη Μαρή, αλλά και συνδέθηκε στενά μαζί του, από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 μέχρι το θάνατο του δημοφιλούς συγγραφέα.

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Ο Γιάννης Μαρὴς και η εποχή του, Γ. Λεονταρίτης: Ο Γιάννης Μαρὴς για την υπόθεση Πὸλκ – Γ. Μαρής: Ποιός σκότωσε τον Πολκ ;, Γ. Λεονταρίτης – Γ. Μαρής, Σφαίρες για τον Αρχιεπίσκοπο και Η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία της Αριστεράς.

 

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ