AHARON APPELFELD
ΜΕΡΕΣ ΘΑΥΜΑΣΤΗΣ ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Μετάφραση από τα εβραϊκά:
ΜΑΓΚΥ ΚΟΕΝ
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Ιούλιος 2023
Αριθμός σελίδων : 296, Τιμή : 18,00 Ευρώ
ISBN: 978-960-505-583-7
O μεγάλος συγγραφέας αναγνωρίζεται από τους χαρακτήρες που φέρνει στον κόσμο και από τη μοναδικότητα της γραφής του. Πρόκειται ακριβώς για την περίπτωση του Ισραηλινού συγγραφέα Άαρον Άππελφελντ και του μυθιστορήματός του Μέρες θαυμαστής διαύγειας, ενός από τα τελευταία και ωραιότερα έργα του.
Κάτω από το φως του Μαΐου 1945, ο εικοσάχρονος Τέο Κόρνφελντ καταφέρνει να μην υποκύψει στην υπερβολική κατανάλωση φαγητού μετά τη στρατοπεδική λιμοκτονία. Έχει μόλις αφήσει το στρατόπεδο συγκέντρωσης, που το εγκατέλειψαν οι φρουροί του καθώς πλησιάζουν οι Ρώσοι. Έχει μόνο έναν στόχο: να ξαναβρεί το οικογενειακό του σπίτι. Στους δρόμους της περιπλάνησής του στην ύπαιθρο μιας ερειπωμένης Ευρώπης, διάσπαρτης με κουφάρια από τανκ και φορτηγά, συναντά άλλους εκτοπισμένους των στρατοπέδων συγκέντρωσης, βαριά τραυματισμένους, που του θυμίζουν τη φρίκη από την οποία επέζησε, ενώ ταυτόχρονα άλλες μορφές από το παρελθόν αναδύονται στη μνήμη του. Στις Μέρες θαυμαστής διαύγειας όλοι κινούνται σ’ ένα περιβάλλον μεγάλης ερημιάς, σαν τη γη στον καιρό του Κάιν και του Άβελ.
Το βιβλίο αφηγείται το ταξίδι του Τέο Κόρνφελντ στα ηλιόλουστα τοπία της Κεντρικής Ευρώπης. Κάθε συνάντηση ξυπνάει μέσα του αμέτρητα ερωτήματα. Πώς να ζήσει μετά την καταστροφή ; Πώς να συμφιλιώσει το παρελθόν με το παρόν, τη μοναξιά με την αλληλεγγύη ; Πώς να βρει το μερίδιο της ανθρωπιάς που του αναλογεί ;
Πέρα από τη συντριβή της Ιστορίας, αυτό το αξιοθαύμαστο βιβλίο είναι η ιστορία μιας Ανάστασης.
Η συμπεριφορά των ηρώων του Άππελφελντ μοιάζει να υπακούει σε μια μυστηριώδη λογική, θυμίζοντας τους λογοτεχνικούς ήρωες των δασκάλων του, του Κάφκα με τους παθητικούς πρωταγωνιστές, που συγγενεύουν με τους δικούς του, ή του Σμουέλ Γιοσέφ Αγκνόν (1888-1970, Βραβείο Νόμπελ 1966), του αναβιωτή του πριν από το 1939 ευρωπαϊκού ιουδαϊσμού που δοκιμάζεται από την επικείμενη εξαφάνισή του.
Η Μισέλ Τάουμπερ παρατηρεί ότι ο Άππελφελντ στερήθηκε τις γλώσσες της παιδικής του ηλικίας (τα γερμανικά και τα γίντις, μεταξύ άλλων), αγάπησε παρ’ όλ’ αυτά την εβραϊκή χάριν της Βίβλου, εκτίμησε τη λιτότητα της έκφρασής της, το ότι σιωπά όσο και μιλάει, το ότι αρνείται τις φλύαρες περιγραφές (ποιός ξέρει αν ο Αβραάμ ήταν ψηλός η κοντός;), αλλά και τη μελωδία των προσευχών που τραγουδούσαν οι θρησκευόμενοι παππούδες του και που μπόρεσε να τις ξανακούσει χάρη στα σύγχρονα εβραϊκά. Ο νεαρός Άαρον, στα δεκατέσσερά του χρόνια, έφτασε σχεδόν άλαλος στο Ισραήλ, και τα εβραϊκά γι’ αυτόν ήταν « γλώσσα των στρατιωτών ». […]Σύμφωνα με τον Νταν Λαόρ, « ο Άππελφελντ εξέτεινε το πεδίο της έμπνευσής του στο σύνολο της εβραϊκής ιστορίας του 20ού αιώνα. Βάσει ενός σχεδίου ταυτόχρονα ρεαλιστικού και συμβολικού, ο Άππελφελντ περιέγραψε τον επιζώντα του Ολοκαυτώματος ως ον με δικούς του νόμους, ένα είδος νέου ανθρώπου γεννημένου από τη Σοά ». Το πιο δυσάρεστα παράδοξο είναι ωστόσο ότι ο επιζών φτάνει να νιώθει ένα είδος παθολογικής νοσταλγίας: όχι βέβαια για τη φρίκη, αλλά για τη στενή αδελφικότητα ή για τα σημάδια ευσπλαχνίας και αλληλοβοήθειας που μερικές φορές συνάντησε εκεί και που είναι τόσο εντυπωσιακά αντίθετα με την ασημαντότητα της εποχής μας.
Ο ΑΑΡΟΝ ΑΠΠΕΛΦΕΛΝΤ, Ισραηλινός συγγραφέας, επιζών της Σοά και μια από τις πιο σημαντικές φωνές της λογοτεχνίας στη χώρα του, γεννήθηκε το 1932 σε ένα χωριό κοντά στην άλλοτε αυστροουγγρική, ρουμανική και τώρα ουκρανική πόλη Τσερνόβιτσι στη Βουκοβίνα. Η μητέρα του δολοφονήθηκε από τους Ναζί. Ο Άππελφελντ μαζί με τον πατέρα του εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το έσκασε το 1942 και επιβίωσε για τρία χρόνια μέσα στα δάση, «υιοθετημένος από μια συμμορία Ουκρανών παρανόμων». Έγινε «παιδί της κουζίνας» για εννέα μήνες στον Κόκκινο Στρατό, τον οποίο άφησε το 1945. «Κανείς δεν ήθελε ορφανά στην Ευρώπη. Το μόνο μέρος που μπορούσαμε να πάμε ήταν η Παλαιστίνη», είπε ο συγγραφέας σε συνέντευξή του. Έζησε για ένα διάστημα σε στρατόπεδο εκτοπισμένων στην Ιταλία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στο Ισραήλ, ξαναβρίσκει τον πατέρα του, για τον οποίο πίστευε ότι ήταν νεκρός, αλλά που επίσης είχε επιζήσει από τη ναζιστική βαρβαρότητα. Το πρώτο του βιβλίο δημοσιεύθηκε το 1962 και ακολούθησαν περισσότερα από σαράντα έργα, μυθιστορήματα και συλλογές ποιημάτων. Στην αυτοβιογραφία του Ιστορία μιας ζωής (1999) αφηγείται πώς επέζησε από το Ολοκαύτωμα.Αρνήθηκε να χαρακτηριστεί ως συγγραφέας του Ολοκαυτώματος, παρόλο που έδωσε φωνή σε όσους δεν επέζησαν. «Δεν μπορείς να είσαι συγγραφέας του θανάτου. Το να γράφεις προϋποθέτει ότι είσαι ζωντανός», είπε.
Δίδαξε λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν στην Μπέερσέβα, στο νότιο Ισραήλ, από το 1979 μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Ο φίλος του Αμερικανός συγγραφέας Φίλιπ Ροθ τον έκανε χαρακτήρα στο μυθιστόρημά του Επιχείρηση Σάυλοκ.
Το έργο του, αφιερωμένο σε μεγάλο βαθμό στη ζωή των Εβραίων στην Ευρώπη πριν και κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Βραβεύτηκε σε πολλές χώρες του κόσμου. Μεταξύ άλλων, τιμήθηκε με το Βραβείο Ισραήλ το 1983, το Βραβείο Harold U. Ribelow το 1987 και με το Prix Médicis στη Γαλλία το 2004 για την αυτοβιογραφία του.
Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του Τσίλι: ζωή στη σκιά του θανάτου, Απρόσμενη αγάπη, Μπάντενχαϊμ 1939, Ιστορία μιας ζωής. Στις Εκδόσεις Άγρα έχει εκδοθεί Ο Αθάνατος Μπάρτφους το 2022.
Ο Α. Άππελφελντ πέθανε το 2018 σε ηλικία ογδονταπέντε ετών.
ΕΡΓΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ
G. MYASOYEDOV
Ο δρόμος στα στάχυα, 1881 (λεπτομέρεια).
Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Μόσχα.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ:
©Jonathan GOOR/opale.photo
