Δελτίο Τύπου | ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ: ΟΤΑΝ Η «ΤΡΕΛΑ» ΑΠΟΚΤΗΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ του Δημήτρη Γ. Υφαντή

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ

 

ΟΤΑΝ Η «ΤΡΕΛΑ» ΑΠΟΚΤΗΣΕ

ΤΟΠΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ

●

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

ΕΞ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΣ, ΑΛΑΛΙΑΙ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΙ

ΕΚΤΟΠΙΣΘΕΝΤΩΝ ΕΙΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΝ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2023

Αριθμός σελίδων : 496

(με 150 εικόνες εγγράφων και ανέκδοτων φωτογραφιών)

Τιμή : 22,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-619-3

ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΕΥΝΑ-ΜΕΛΕΤΗ εξετάζονται οι συνθήκες στις οποίες εμφανίστηκε και εξελίχθηκε το φαινόμενο της «μακρονησιώτικης τρέλας», κατά την περίοδο που στο νησί «φιλοξενήθηκαν» πολιτικοί εξόριστοι. Χωρίς δραματοποιήσεις ή στερεοτυπικές αντιλήψεις για τις ψυχικές παθήσεις και τους πάσχοντες εξόριστους, αναζητούνται τα χαρακτηριστικά των προσώπων. Ποιοί ήταν οι «τρελοί» της Μακρονήσου, οι προσωπικές τους ιστορίες, η «τρέλα» που τους βασάνισε και η «μετα-αναμορφωτική» τους ζωή. Διερευνώνται ακόμη οι πολιτικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, κλινικές συνθήκες που όρισαν την αντιμετώπισή τους, όπως και οι αναπαραστάσεις της «μακρονησιώτικης τρέλας» στην καλλιτεχνική δημιουργία.

Γίνεται μια απόπειρα να λυθεί η «σιωπή» και να τεθεί προς «συζήτηση» το θέμα. Μόνο μέσα από τη νοηματοδότηση της «μακρονησιώτικης τρέλας» και την κατανόησή της μπορεί εντέλει να επέλθει και η κάθαρση. Διαδικασία που μάλλον συνέβη με όλες τις έως τώρα μελέτες που έγιναν για τη Μακρόνησο αλλά και τον Εμφύλιο γενικότερα.

Η διενεργηθείσα έρευνα στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στο σύνολο της υπάρχουσας βιβλιογραφίας για τη Μακρόνησο, στο αρχειακό υλικό του Δημόσιου Ψυχιατρείου στο Δαφνί, στο οποίο εισήχθη μεγάλος αριθμός «τρελών» Μακρονησιωτών, και του Δρομοκαΐτειου. Συμπληρωματικά στοιχεία εντοπίστηκαν στον Τύπο, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στο μητρώο της Πανελλήνιας Ένωσης Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου.

Η έκδοση περιλαμβάνει επίσης: κατάλογο «τρελών» Μακρονησιωτών, σχετικό δημοσίευμα του ποιητή Γιώργου Μυλωνογιάννη, έως πρόσφατα άγνωστα στοιχεία για τον «ψυχίατρο της Μακρονήσου» Αντώνη Παλαιολόγο και αδημοσίευτο πρωτογενές φωτογραφικό υλικό.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ γεννήθηκε στην Αθήνα. Έκανε τις βασικές σπουδές του (Κοινωνιολογία) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας St. Kliment Ohridski και τη διδακτορική διατριβή του στον Τομέα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Εργάζεται στο χώρο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων από το 1987. Είναι επιστημονικά υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18ΑΝΩ / Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Έχει πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά.

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του: Τοξικομανία δι’ ηρωίνης – Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (2017) και Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες. Γιώργης Ζάρκος: 54 ημέρες εγκλεισμού στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών (2020).

 

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΥΦΑΝΤΗ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

  

Δελτίο Τύπου | "Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες" - ΓΙΩΡΓΗΣ ΖΑΡΚΟΣ : 54 ΗΜΕΡΕΣ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ του Δημήτρη Υφαντή

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ

Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες

●

ΓΙΩΡΓΗΣ ΖΑΡΚΟΣ

54 ΗΜΕΡΕΣ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ

ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2020

Αριθμός σελίδων : 144, Τιμή : 13,50 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-443-4

« Πριν σπάσο τα διο τζάμια που τόρα κατιγορούμε έσπασα πρότα το δεξί,

μετά μια εβδομάδα το αριστερό κε μετά 15 μέρες κε τα διο μαζί ».

ΕΞΕΧΟΥΣΑ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ μεταξύ των λογοτεχνών του Μεσοπολέμου ο «ντανταϊστής» Γιώργης Ζάρκος. Ο άνθρωπος που τη δεκαετία του 1930 προέβη σε πρωτοφανείς για την εποχή ενέργειες, καθώς έσπασε κατ’ επανάληψη τις βιτρίνες του εκδοτικού οίκου «Πυρσός», οι ιδιοκτήτες του οποίου δημοσίευσαν έργο του, που τους είχε παραδώσει προς δημοσίευση, με το όνομα άλλου και όχι το δικό του.

Εκτός αυτού, ο Ζάρκος σε συμβολικό επίπεδο, με τις απόψεις, τα κείμενα και τη δράση του, έσπασε πολλές ακόμη «βιτρίνες», όπως αυτές του ακαδημαϊσμού, της εξουσίας, της Δικαιοσύνης, των διωκτικών αρχών, των κομμάτων, των πολιτικών, του Τύπου, της Εκκλησίας, της φυλακής και βεβαίως του ψυχιατρείου.

Η ανυπότακτη και απείθαρχη στάση του αποτέλεσε την αφορμή του εγκλεισμού του, για πολιτικούς λόγους, στο ψυχιατρείο. Αυτούς τους λόγους, όπως και τις συνθήκες εγκλεισμού του πραγματεύεται το παρόν βιβλίο, βάσει τεκμηρίων που εντοπίστηκαν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών, σε γραπτά κείμενα του συγγραφέα και στον Τύπο της εποχής.

Όσον αφορά τον Ζάρκο και την ιστορία του, μάλλον διεκδικεί πολλές «πρωτιές» και μοναδικότητες. Αποτελεί καταρχάς για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται, την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση εγκλεισμού σε ψυχιατρείο για πολιτικούς λόγους. Επακόλουθο αυτού ήταν να γίνει ο πρώτος που έγραψε και εξέδωσε βιβλία για τα σοβαρότατα προβλήματα του συστήματος-ψυχιατρείου και των τροφίμων του. Η απροκάλυπτη γραφή και το μαύρο χιούμορ που τον χαρακτήριζαν έσπασαν τη σιωπή, την αδιαφορία και τις «βιτρίνες» του ψυχιατρείου, θέτοντας σε αμφισβήτηση τις έως τότε συμβατικές αναφορές στο «τρελοκομείο» και στους «τρελούς». Βεβαίως είναι ο μοναδικός στην εποχή του από το χώρο της Αριστεράς που ασχολήθηκε επισταμένως με το θέμα, διατυπώνοντας απόψεις και προτάσεις. Μια Αριστερά που, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για αδιερεύνητους λόγους, δεν καταπιάστηκε με τους περιθωριοποιημένους ψυχικά πάσχοντες.

Ο Γιώργης Ζάρκος πολιτικός εξόριστος
στην Ανάφη το 1938

Τα όργανα της εξουσίας και γενικότερα οι διώκτες του Ζάρκου ποτέ δεν εξέλαβαν τις ιδέες και τη στάση του ως εκκεντρικότητα ενός καλλιτέχνη, πράγμα που ο ίδιος άλλωστε απευχόταν, με αποτέλεσμα να πληρώσει, όπως και οι άλλοι κοινωνικοί αγωνιστές της εποχής του, το αναλογούν αντίτιμο, με διώξεις, ξυλοδαρμούς, καταδίκες, φυλακίσεις, εξορία, με αποσιώπηση και απαξίωση του έργου του.

Ο Ζάρκος με τις ιδέες, το χιούμορ και τη συμπεριφορά του αναιρούσε τους μέχρι τότε κανόνες της σχέσης κράτους-πολίτη και του «παιγνιδιού» μεταξύ διώκτη και διωκόμενου. Σε αντίθεση με την πρακτική των κινημάτων της εποχής του, ο Ζάρκος αρκετές φορές δρούσε «κατά μόνας», χωρίς την πολιτική κάλυψη κάποιας συλλογικότητας, πρακτική που ο ίδιος αναγνώρισε σε μεταγενέστερα κείμενά του ως μειονέκτημα.

Όλα τούτα αποκτούν ιδιαίτερη αξία διότι σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα ο Ζάρκος ήταν ίσως η μοναδική περίπτωση για την οποία οι μηχανισμοί κοινωνικού ελέγχου κατά την περίοδο αυτή, στο πλαίσιο της καταστολής ιδεών και δράσης, χρησιμοποίησαν απροκάλυπτα την Ψυχιατρική και το Ψυχιατρείο.

Ο Ζάρκος γράφει για το «ξεμπερδευτήριο», τους «φακίρηδες» και τους «τρελοδαμαστές», σχεδόν την ίδια εποχή που πρωτοπόροι λειτουργοί της ψυχικής υγείας και διανοούμενοι στην Ευρώπη προβαίνουν σε εγχειρήματα τα οποία αλλάζουν το χαρακτήρα του ψυχιατρείου και φέρνουν τον ψυχικά πάσχοντα συμμέτοχο στις θεραπευτικές διαδικασίες.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ γεννήθηκε στην Αθήνα. Έκανε τις βασικές σπουδές του (Κοινωνιολογία) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας Kliment Ohridski και τη διδακτορική διατριβή του στον Τομέα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Εργάζεται στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων από το 1987. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ. Έχει συμμετάσχει με πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια και με δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά.

Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο του Τοξικομανία δι’ ηρωίνης – Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (2017).

ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Δελτίο τύπου | ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΙΑ ΔΙ'ΗΡΩΙΝΗΣ του Δημήτρη Υφαντή

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΥΦΑΝΤΗΣ

ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΙΑ ΔΙ’ΗΡΩΙΝΗΣ

Η ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Ιούλιος 2017

Αριθμός σελίδων : 304 & 40 σελ. φωτογραφικό ένθετο

Τιμή : 18,90 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-251-5

Ο ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το χρόνο. Για αυτόν δεν υπάρχει ιστορικός χρόνος παρά μόνο στιγμές, συνήθως οι στιγμές με την ουσία. Ο χρόνος έχει σταματήσει, έχει παγώσει η έχει ναρκωθεί. Το ενδιαφέρον είναι ότι ανάλογη στάση απέναντι στο χρόνο κρατούν η κοινωνία και οι θεσμοί της, καθώς αποϊστορικοποιούν το φαινόμενο της εξάρτησης, με αποτέλεσμα τη μονομερή προσέγγισή του.

Η χρήση και η εξάρτηση έχουν μακρά ιστορία στην Ελλάδα, και ο Μεσοπόλεμος μπορεί να θεωρηθεί ως η μεταβατική περίοδος. Είναι το πέρασμα της κοινωνίας, κατεξοχήν των αστικών κέντρων, από τη χρήση «παραδοσιακών» ουσιών στην εξάρτηση από ουσίες της νεωτερικότητας, διατηρώντας ταυτοχρόνως έντονα στοιχεία της εποχής που προηγήθηκε, όπως αυτό της χρήσης του χασίς.

Οι εισαγωγές των εξαρτημένων κατά την περίοδο αυτή στο Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, στην Πανεπιστημιακή Κλινική (Αιγινήτειο) και στο Δημόσιο Ψυχιατρείο (Δαφνί), σύμφωνα με το υπάρχον αρχειακό υλικό, είναι ενδεικτική του μεγέθους και της πορείας του φαινομένου στην Ελλάδα. Αν και η πρώτη εισαγωγή σε ψυχιατρικό ίδρυμα εξαρτημένου από μορφίνη και κοκαΐνη εντοπίζεται το 1901, βάσει των επεξεργασθέντων στοιχείων και της βιβλιογραφίας της εποχής, από το 1925 και μετά παρατηρείται μια μικρή αλλά συνεχώς αυξητική τάση εισαγωγών με τη διάγνωση της «τοξικομανίας». Το 1928 σημειώνεται θεαματική αύξηση των εξαρτημένων που εισάγονται για νοσηλεία, με αποκορύφωμα το 1932.

Η τέχνη αποτύπωσε το φαινόμενο κατά κύριο λόγο στη λογοτεχνία, την ποίηση, το θέατρο και το τραγούδι. Ορισμένοι καλλιτέχνες μάλιστα νοσηλεύτηκαν ως εξαρτημένοι στα παραπάνω ιδρύματα. Μεταξύ αυτών ο ποιητής Μήτσος Παπανικολάου, ο ζωγράφος Ανδρέας Κρυστάλλης η Κρυσταλλίδης και ο δημιουργός του ρεμπέτικου Ανέστης Δελιάς.

Η απάντηση της πολιτείας για την προστασία της κοινωνίας από τα «ναρκωτικά» κινήθηκε σε πολλά επίπεδα, κυρίως όμως με ποινικές κυρώσεις στους χρήστες ουσιών. Για την τεκμηρίωση και ενίσχυση αυτών των πολιτικών, αναζητήθηκαν στηρίγματα από τον χώρο της Ιατρικής, ο έλεγχος της οποίας σε συνδυασμό με την ποινική αντιμετώπιση αποτέλεσαν δύο από τα σημαντικότερα συστήματα κοινωνικού ελέγχου της χρήσης και της εξάρτησης.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΥΦΑΝΤΗΣ γεννήθηκε στην Αθήνα. Έκανε τις βασικές σπουδές του (Κοινωνιολογία) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας Kliment Ohridski και τη διδακτορική διατριβή του στον Τομέα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Εργάζεται στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων από το 1987. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ. Έχει πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια, καθώς και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά.

Εικόνες εξωφύλλου: Φωτογραφίες των εξαρτημένων του Μεσοπολέμου, που νοσηλεύτηκαν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο (Δαφνί). Η αλλοίωσή τους οφείλεται στην υγρασία και στη σκουριά από τις καρφίτσες συρραφής τους σε αιτήσεις, βεβαιώσεις και πιστοποιητικά.