Δελτίο Τύπου | ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΜΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΥΣΤΕΡΙΑΣ (Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΤΟΡΑ, 1905) του Sigmund Freud συνοδευόμενο από το Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΤΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗΣ

 

SIGMUND FREUD

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

ΜΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΥΣΤΕΡΙΑΣ

( Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΤΟΡΑ, 1905 )

ΣΥΝΟΔΕΥΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΤΩΝ

PIERRE MARTY, MICHEL FAIN,

MICHEL DE M’UZAN, CHRISTIAN DAVID

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΤΟΡΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗΣ

Εισαγωγή - επιμέλεια: ΠΑΝΟΣ ΑΛΟΥΠΗΣ

Μετάφραση: ΣΟΦΙΑ ΛΕΩΝΙΔΗ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Σειρά «ΡΟΥΣ»

Μάιος 2025

Αριθμός σελίδων: 272, Τιμή: 17,50 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-665-0

O ΦΡΟΫΝΤ IΔΡΥΣΕ ΤHΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ σε μια ιστορική φάση της ανθρωπότητας όπου οι ευρωπαϊκές κοινωνίες έχαιραν σχετικής γαλήνης και προόδου. Είναι ενδεικτικό ότι η προώθηση της ψυχανάλυσης εντάχθηκε σε μια περίοδο όπου το ψυχικό σύμπτωμα τέθηκε ως αντικείμενο θεραπείας διαμέσου της λειτουργίας της σκέψης και της ομιλίας ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, έξω από το οικογενειακό περιβάλλον και τους θρησκευτικούς θεσμούς.

Η υστερία και οι υστερικές ασθενείς οδήγησαν τον Φρόυντ να δομήσει το εργαλείο της ψυχανάλυσης εντυπωσιασμένος από τη δύναμη της ασυνείδητης σεξουαλικότητας, η οποία δημιουργούσε συμπτώματα ως διέξοδο στη μη πραγμάτωση μιας ασυνείδητης απαγορευμένης επιθυμίας. Βρήκε στην τραγωδία του Οιδίποδα την πυρηνική ανθρώπινη φαντασίωση, που αφορά τον οικογενειακό πυρήνα. Ο Φρόυντ πρωτοέγραψε για την υστερία γύρω στα 1893, μετά από τα χρόνια εκπαίδευσης που πέρασε στο Παρίσι, με καθηγητή τον φημισμένο Charcot. Είχε αντιληφθεί ότι το υστερικό σύμπτωμα, παρ’ όλη τη σωματικότητά του, συνδέεται με ψυχικά δημιουργήματα, και μάλιστα συμβολικής φύσης, με σεξουαλικό χαρακτήρα. Εν αρχή είναι το σώμα με τις διεγέρσεις του, τα ερεθίσματα, τον αισθητηριακό κόσμο του, την κινητικότητά του, την ευχαρίστηση και τη δυσαρέσκεια. Έρχεται σε επαφή με τους άλλους και τα πράγματα που θα εγγραφούν προοδευτικά ως εσωτερικές αναπαραστάσεις κι αντικείμενα.

Ο Φρόυντ παρακολούθησε την Ντόρα το 1900, έγραψε για την περίπτωση το 1901, και τη δημοσίευσε αργότερα, το 1905, για λόγους εχεμύθειας, υπό τον τίτλο Απόσπασμα μιας ανάλυσης υστερίας.

Το βιβλίο συντίθεται από δύο μέρη: Από τη μία το κείμενο του Φρόυντ κι από την άλλη τη συζήτηση τεσσέραν σπουδαίων Γάλλων ψυχοσωματιστών που σχολίασαν το κείμενο για τη Ντόρα σ’ένα συνέδριο ψυχοσωματικής το 1967 και δημοσιεύθηκε στη Revue Française de Psychanalyse το 1968 και ξανά στη Revue Française de Psychosomatique το 1997.

Στη συζήτηση των ψυχοσωματιστών, αυτό που διαφαίνεται είναι οι δυσκολίες της Ντόρας να απαντήσει στις ψυχικές συγκρούσεις, ελλείψει μιας ευκαμψίας και ρέουσας επικοινωνίας ανάμεσα στις διάφορες πλευρές που συνιστούν τον ψυχικό της κόσμο. Το σώμα της γίνεται το πεδίο έκφρασης των συγκρούσεων, όχι μόνο της επίλυσής τους, αλλά κυρίως της μη δυνατότητάς τους ψυχικής απορρόφησης.

Μέσα από τη συζήτηση των ψυχοσωματιστών, η Ντόρα μοιάζει να χρησιμοποιεί τα συμπτώματά της ως ασπίδα απέναντι στη βαριά ατμόσφαιρα της παιδικής ηλικίας της και στα υπερδιεγερτικά γεγονότα της εφηβείας της. Υπ’ αυτή την έννοια, η υστερία της αποτελεί συχνά ένα είδος αλεξιδιεγέρσιου, που αποδεικνύεται με τον καιρό χρόνιο και εύθραυστο. Όταν, μάλιστα, δεν είναι ούτε κι αυτό ικανό να αμυνθεί και να προστατέψει, τότε η σωματική αρρώστια μπορεί να εμφανιστεί ως αποτέλεσμα της ψυχικής καταστροφικότητας.

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΦΡΟΫΝΤ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

    

ΚΕΙΜΕΝΑ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΣΤΩΝ ΣΤΗ ΣΕΙΡΑ «ΡΟΥΣ» ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΑΓΡΑ

   

Δελτίο Τύπου | ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ : ΑΤΑΚΤΟ ΠΑΙΔΙ, ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΕΝΗΛΙΚΟΣ του Γιώργου Σταθόπουλου

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ

ΑΤΑΚΤΟ ΠΑΙΔΙ, ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΕΝΗΛΙΚΟΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ,

ΤΕΧΝΙΚΟΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΛΗΘΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΣΠΥΡΟΣ ΜΗΤΡΟΣΥΛΗΣ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ / Σειρά «Ρους», Σεπτέμβριος 2022

Αριθμός σελίδων : 328, Τιμή : 17,90 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-439-7

Ο ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ YΠΗΡΞΕ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚOΣ και οξυδερκής ψυχαναλυτής με πολυεπίπεδη κλινική εμπειρία, αναλαμβάνοντας συχνά τις πιο δύσκολες περιπτώσεις ασθενών, που είχαν υποστεί σοβαρούς ψυχικούς ή και σωματικούς τραυματισμούς. Επινόησε σημαντικές έννοιες, όπως την «ενδοβολή» και την «ταύτιση με τον επιτιθέμενο», ενώ ήταν εκ των πρώτων που αναγνώρισαν τη σημασία του πρώιμου τραύματος. Μας μίλησε για τη σύγχυση γλωσσών μεταξύ παιδιού και ενηλίκων, για τις παιδικές αναλύσεις των ενηλίκων, για την αμφίμειξη των ερωτισμών · εμπνεύστηκε την έννοια του σοφού βρέφους, του μη καλοδεχούμενου παιδιού, της ναρκισσιστικής σχάσης, της τρομοκρατίας της οδύνης, των παθονευρώσεων.

Η σχέση του με τον Φρόυντ υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του ψυχαναλυτικού κινήματος, καθώς ο Φερέντσι ήταν από εκείνους που υποστήριξαν με θέρμη την αναγκαιότητα της μακρόχρονης ανάλυσης του αναλυτή, του επονομαζόμενου και δεύτερου θεμελιώδους κανόνα της ψυχανάλυσης. Για χρόνια αντάλλασσαν με τον Φρόυντ ερωτήματα πάνω στην αναλυτική εργασία, σε τέτοιον βαθμό που η σκέψη του ενός σφραγίστηκε από τη σκέψη του άλλου. Ωστόσο, λίγο καιρό πριν από τον πρόωρο θάνατό του, οι σχέσεις του με τον Φρόυντ στιγματίστηκαν από έντονη αμφιθυμία και υπόγειες συγκρούσεις, στις οποίες κυρίαρχο ρόλο διαδραμάτισαν σημαντικά πρόσωπα του διεθνούς ψυχαναλυτικού κινήματος.

Η σχέση του Φερέντσι με τον Φρόυντ σημαδεύτηκε από τη διεργασία αλλά και την άρνηση του θηλυκού και του παθητικού στοιχείου. Η θηλυκή-μητρική πλευρά, την οποία μάταια αναζητούσε να βρει στον Φρόυντ, ήταν μια θέση που ο Φρόυντ δυσκολευόταν να αναλάβει. Σε αντιστάθμισμα, την ανέλαβε προοδευτικά ο ίδιος ο Φερέντσι, όταν λειτούργησε για τους ασθενείς του σαν τρυφερή μητέρα. Τη δε άρνηση υπαγωγής του Φερέντσι στο πατρικό υπερεγώ και στην παθητικότητα της αναλυτικής θέσης τη διαδέχθηκε η προώθηση της ενεργητικής τεχνικής εκ μέρους του.

Οι συνεχείς τεχνικοί πειραματισμοί του επιχειρούσαν εξάλλου να απαντήσουν στα φαινόμενα επανάληψης που διέπουν την ψυχική ζωή. Μέσα από αντιφατικές τεχνικές παρεμβάσεις, τις οποίες δεν δίσταζε να εγκαταλείψει, ο Φερέντσι επέκτεινε τα όρια του αναλύσιμου και κατέστη ο πρόδρομος της σύγχρονης αναλυτικής πρακτικής, εισάγοντας την ελαστικότητα της τεχνικής. Έφτασε όμως σε ακραία σημεία, όπως στη θύελλα της αμοιβαίας ανάλυσης, κάτι που τον κατέστησε αιρετικό για την τότε ψυχαναλυτική κοινότητα. Αυτό που ακολούθησε δεν ήταν απλώς δυσμένεια αλλά ιστορική λήθη ενός ιδιαίτερα πλούσιου έργου που λογοκρίθηκε για δεκαετίες.

Το παρόν βιβλίο επιχειρεί να διερευνήσει σημαντικές πτυχές του έργου μιας εμβληματικής όσο και αμφιλεγόμενης φυσιογνωμίας της ψυχανάλυσης. Μιας προσωπικότητας ακατάπαυστα δημιουργικής, ευρηματικής, που διακρινόταν παράλληλα από ένα θυελλώδες παιδικό στοιχείο, αντίστοιχο ενός άτακτου παιδιού.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Από αριστερά προς τα δεξιά :

Καθιστοί : Sigmund Freud, Sàndor Ferenczi, Hanns Sachs.

Όρθιοι : Otto Rank, Karl Abraham, Max Eitingon, Ernest Jones.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ είναι κλινικός ψυχολόγος με προπτυχιακές σπουδές στην Αθήνα, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Παρίσι. Έχει ολοκληρώσει την ψυχαναλυτική του εκπαίδευση στην Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία. Συμμετείχε με συγγραφή κεφαλαίων σε συλλογικούς τόμους κι έχει μεταφράσει στα ελληνικά κείμενα γαλλόφωνων ψυχαναλυτών. Το συγγραφικό έργο του περιλαμβάνει πάνω από είκοσι επιστημονικά άρθρα, στα γαλλικά, αγγλικά και ελληνικά, δημοσιευμένα σε περιοδικά ψυχανάλυσης και ψυχοσωματικής. Συνεπιμελείται, με τη Μαρίλια Αιζενστάιν-Αβέρωφ και τον Πάνο Αλούπη, την ψυχαναλυτική σειρά « Ρους » των Εκδόσεων Άγρα. Το δημοσιευμένο έργο του για την υποχονδρία έχει λάβει διεθνείς αναφορές. Έχει γράψει δύο μονογραφίες στις Εκδόσεις Νήσος : Επανεπενδύοντας το σώμα. Η υποχονδριακή λύση απέναντι στον καρκίνο (2013) και Ο Φρόυντ, ο Φλης και η παράνοια (2013).

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑ ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ «ΡΟΥΣ»

   

ΟΙ ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ των Sigmund Freud, Sándor Ferenczi, Karl Abraham, Ernst Simmel

SIGMUND FREUD / SÁNDOR FERENCZI

KARL ABRAHAM / ERNST SIMMEL

ΟΙ ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Εισαγωγή: GUILLAUME PIKETTY

Μετάφραση : ΣΟΦΙΑ ΛΕΩΝΙΔΗ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Οκτώβριος 2021

Αριθμός σελίδων : 160, Τιμή : 14,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-501-1

TOΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1918 ΣΤH ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ, το 5ο Διεθνές Ψυχαναλυτικό Συνέδριο οργανώνει ειδικό αφιέρωμα στις νευρώσεις του πολέμου. Ομιλητές ο Σάντορ Φερέντσι, ο Καρλ Άμπραχαμ και ο Έρνστ Ζίμμελ, οι οποίοι υπηρέτησαν ως γιατροί στον πόλεμο από την αρχή του και έκαναν καίριες παρατηρήσεις. Οι επισημάνσεις τους σχετικά με τα ψυχικά τραύματα ώθησαν τον Φρόυντ να γράψει την εισαγωγή στα πρακτικά του συμποσίου· μάλιστα αισθάνθηκε την ανάγκη να επανέλθει στα σοβαρά αυτά θέματα στο Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης. Το βιβλίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ιστορικούς που μελετούν το ζήτημα του πολέμου και την έξοδο από αυτόν, αλλά και για τους ψυχιάτρους, τους ψυχαναλυτές, τους ψυχολόγους, τους κοινωνικούς λειτουργούς και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, που υποδέχονται, ακούν, συντρέχουν και φροντίζουν σήμερα τους στρατιώτες και τους άμαχους πληθυσμούς οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με νέες κάθε φορά μορφές πολεμικής βίας.

Εξαιτίας της διάρκειάς του, της εξέλιξης της τακτικής και των στρατηγικών, όπως επίσης και της βίας της οποίας υπήρξε το θέατρο, ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος πέρασε σε ένα νέο επίπεδο. Στο πεδίο μάχης, η ένταση του πυρός, συνδεδεμένη με τη μαζική χρήση των πολυβόλων και του πυροβολικού, είχε ως αποτέλεσμα μία νέα μορφή σωματικών βλαβών, στην όραση και στην όσφρηση. Η χρήση, σε περίπτωση ανάγκης, των αιχμηρών όπλων κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών συμπλήρωσε μια εικόνα υπέρμετρης βίας. Επισημαίνουμε όμως ότι οι μαχητές στο μέτωπο δεν υπήρξαν οι μόνοι που επλήγησαν σοβαρά από τη βία. Οι αιχμάλωτοι πολέμου υπήρξαν επίσης θύματα βίας, όπως και οι πολίτες, εκτεταμένα και συστηματικά, πολύ περισσότερο από όσο πιστεύουμε, τόσο κατά τις περιόδους επιδρομών και απόσυρσης των στρατιωτών όσο και εξαιτίας των εξόδων από τις πόλεις και τα χωριά, του άγχους που συνδέεται με την ανασφάλεια της μοίρας αγαπημένων προσώπων που είχαν επιστρατευτεί ή που χάθηκαν στο μέτωπο, με το πένθος, τους βομβαρδισμούς και τα μπλόκα, τη στρατιωτική κατοχή, ακόμα και τις απελάσεις και τις σφαγές.

Οι ψυχικές διαταραχές που απορρέουν από το πεδίο της μάχης υπήρξαν αντικείμενο πολλών περιγραφών, ήδη από την αρχαιότητα. Πράγματι, η εξάντληση, η βαρβαρότητα των συγκρούσεων, ο έντονος φόβος, ακόμα και ο απόλυτος τρόμος, η προοπτική του θανάτου η ενός τραυματισμού, η ιδέα του να πρέπει να σκοτώσει κανείς αποτελούν πηγή συγκινησιακών κλονισμών και καταστάσεων ψυχικής εξάντλησης, σε βαθμό που ενδέχεται να εμποδίσουν προσωρινά η οριστικά τους πολεμιστές να συνεχίσουν την αποστολή τους.

Το ζήτημα είναι εξαιρετικά επίκαιρο, η πρόκληση υπερβαίνει τα μεμονωμένα περιστατικά και αφορά ολόκληρες κοινωνίες, οι οποίες πλήττονται τις περισσότερες φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όπως αποδεικνύεται από τα κείμενα του τόμου, μία τέτοιου είδους πρόκληση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο από έναν συγκεκριμένο κλάδο. Αντίθετα, συνδυαστικές έρευνες, με τη συμβολή των στρατιωτικών, των ανθρωπολόγων και κοινωνιολόγων, καθώς και των γιατρών, των ψυχιάτρων, των ψυχολόγων και των ψυχαναλυτών, θα μπορέσουν ίσως να συμβάλουν ώστε ν’ απομακρύνουν τα φαντάσματα του πολέμου. 

 - Από την εισαγωγή του GUILLAUME PIKETTY

« Όπως είπα προηγουμένως, στα περισσότερα περιστατικά, τα πόδια είναι αυτά που τρέμουν, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις –όπως μπορείτε να διαπιστώσετε– η παραμικρή κινητική προσπάθεια συνοδεύεται με τρόμο ολόκληρου του μυϊκού συστήματος. Το περπάτημα αυτών που τρέμουν είναι το πιο εντυπωσιακό· σου δίνει την εντύπωση σπαστικής παράλυσης· εντούτοις, οι διάφοροι συνδυασμοί τρόμου, δυσκαμψίας και αδυναμίας προκαλούν κάποια εξαιρετικά ιδιόμορφα είδη βαδίσματος, τα οποία μόνο ο κινηματογράφος θα μπορούσε να αναπαραστήσει. Οι περισσότεροι ασθενείς διηγούνται ότι αρρώστησαν μετά από έκρηξη οβίδας που εξερράγη πολύ κοντά τους· ελάχιστοι από αυτούς εξηγούν ότι η αρρώστια τους οφείλεται σ’ ένα έντονο και βίαιο κρυολόγημα (βουτιά σε παγωμένο νερό, ορθοστασία στο ύπαιθρο με βρεγμένα ρούχα)· οι υπόλοιποι επικαλούνται διάφορα ατυχήματα, η ότι αρρώστησαν από την υπερβολική προσπάθεια που είχαν καταβάλει στο πεδίο μάχης. Τα θύματα από έκρηξη οβίδας μιλούν για ένα «κύμα» που τους ισοπέδωσε, άλλοι σκεπάστηκαν εν μέρει κάτω από το χώμα που σηκώθηκε από την ανατίναξη. […]

 

» Γνωρίζουμε ότι ο φυσιολογικός οργανισμός διαθέτει επίσης παρόμοια εργαλεία προστασίας. Τα συμπτώματα του φόβου, της αδυναμίας σε κινητικό επίπεδο, του τρόμου, της σπασμωδικής ομιλίας, μοιάζουν με χρήσιμους αυτοματισμούς και θυμίζουν ζώα που προσποιούνται ότι είναι νεκρά σε περίπτωση κινδύνου ».

–ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ

Δελτίο Τύπου | ΜΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ του Sigmund Freud - Συνοδεύεται από ένα όνειρο του Γιώργου Σεφέρη

SIGMUND FREUD

ΜΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΑ ΟΝΕΙΡΟ

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ

Εισαγωγή - Επίμετρο : ΠΑΝΟΣ ΑΛΟΥΠΗΣ

Μετάφραση : ΣΟΦΙΑ ΛΕΩΝΙΔΗ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Ιούλιος 2021

Αριθμός σελίδων : 80, Τιμή : 9,90 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-505-9

Στο γράμμα για τα εβδομηκοστά γενέθλια του Ρομαίν Ρολλάν, ο Φρόυντ μπορεί πλέον να μιλήσει για τον ίδιο, ομολογώντας πως «η ανάμνηση αυτού του βιώματος πάνω στην Ακρόπολη επανέρχεται πολύ συχνά και με στοιχειώνει από τότε που γέρασα». Η ενοχή του να ξεπεράσει τον πατέρα του, η ενοχή υπέρβασης της πατρικής θέσης, η οποία παραπέμπει στην ασυνείδητη επιθυμία και ανάγκη πατροκτονίας για το προχώρημα στη ζωή, τον έφερε αντιμέτωπο με τη βιαιότητα του θανάτου, που επέκειτο πραγματικά λόγω της ηλικίας και βιωνόταν φαντασιωτικά στη σχέση του με τους νεότερους. Ο φόνος του πατέρα λειτουργεί σαν το νήμα που διαρθρώνει τον υποκειμενικό μύθο και την προσωπική ιστορία του Φρόυντ και τα συνδέει με την εφεύρεση της ψυχανάλυσης, την κοσμοθεώρησή της και την ερμηνεία των κοινωνικών δεσμών και της πολιτισμικής εξέλιξης.

Η Ακρόπολη, ως πολιτισμικό μνημείο, θρυμματισμένη αλλά αγέρωχη, θυμίζει ένα χαμένο παρελθόν που υφίσταται όρθιο παρ’ όλους τους θανάτους. Ίσως ο Φρόυντ, στο γραπτό του, μας ζητά απλώς επιείκεια και σεβασμό για τον ίδιο και το έργο του, ένα έργο που συνεχίζει να προκαλεί κλυδωνισμούς, αντιστάσεις και ταραχές.

Το 1904, ο Σεφέρης, μικρό αγόρι, ζούσε σε έναν κόσμο που φάνταζε αιώνιος, ενώ ο Φρόυντ ανέβαινε στο Βράχο, κι αυτός σχετικά ξέγνοιαστος, με συγκεχυμένες αναμνήσεις από μια αλλοτινή αξέχαστη παιδική ηλικία σε μέρη της Κεντρικής Ευρώπης, που κι αυτά φάνταζαν αιώνια. Το 1936 όμως, ο Σεφέρης έγραφε με τον τρόπο του « Όπου και να πάω η Ελλάδα με πληγώνει », ενώ ο Φρόυντ, πικραμένος και ανήμπορος, χωρίς ιδιαίτερη όρεξη για αφιερώματα γενεθλίων, ζώντας την επικράτηση του ναζισμού, ανέσυρε τις αναμνήσεις του από την ανάβαση στην Ακρόπολη, ανασύροντας ταυτόχρονα το ερώτημα της Aufhebung, το πώς ένας γιος ξεπερνά τον πατέρα του. Το 1970, ο ποιητής, υπό καθεστώς δικτατορίας, μας δωρίζει ένα όνειρό του πάνω στην Ακρόπολη, ένα όνειρο αποξένωσης, που έκρυβε στα σωθικά του έναν εφιάλτη.

Άραγε τί σημαίνει η Ακρόπολη, τέτοια που υψώνεται στο βλέμμα των επισκεπτών στον σύγχρονο κόσμο μας ; Ο εφιάλτης του Σεφέρη είναι αρκετά σαφής και συνάδει με την αλλοίωση και την καταστροφή της. Το δέος του Φρόυντ, αντίθετα, εντάσσεται στο σεβασμό της λειτουργίας της και στην ερμηνεία της θέσης της ως μνημειακού θησαυρού της ανθρωπότητας. Πράγματι έχει τη θέση αγάλματος · από τη μια αντιπροσωπεύει μεταφορικά μια στροφή της Ιστορίας και από την άλλη στέκεται υπεράνω της κρίσης, της σκέψης, των μυθευμάτων και των επίκαιρων δρώντων.

Ο Σεφέρης θυμίζει μια φράση του Φρόυντ, επίκαιρη και στις μέρες μας : «Είμαι καταποντισμένος μέσα σε αυτή την αγιάτρευτη αθλιότητα και δεν μπορώ να τη βγάλω από πάνω μου. Κάνουμε διαστημικά ταξίδια, καταπολεμούμε τις αρρώστιες, όμως τον μεγαλύτερο εχθρό του ανθρώπου –τον άνθρωπο– δεν μπορούμε να τον εξουδετερώσουμε».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Ακρόπολη, Αθήνα 1900.

Αναπαραγωγή από στερεοσκοπική

φωτογραφία της εταιρείας Keystone View Company.

Μουσείο Μπενάκη / Φωτογραφικά Αρχεία [ ΦΑ.9.495 ]

Δελτίο τύπου | ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΡΟΦΕΣ του Sigmund Freud

SIGMUND FREUD

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ 

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΡΟΦΕΣ

Μετάφραση:

ΣΟΦΙΑ ΛΕΩΝΙΔΗ

Ανθολόγηση:

ROMAIN ENRIQUEZ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Ιούλιος 2016

Αριθμός σελίδων: 144, Τιμή: 13,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-239-3

Ο παρών τόμος είναι ένα ανθολόγιο κειμένων τού Φρόυντ σχετικά με όλες τις μορφές και τις εκδοχές της σεξουαλικής διαστροφής. Γι’ αυτά τα πολύ επίμαχα ζητήματα, χρησιμοποιείται αυτούσιος ο λόγος του πατέρα της ψυχανάλυσης.

»ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ να βρούμε τον τρόπο να μιλούμε χωρίς πάθος για τις αποκαλούμενες σεξουαλικές διαστροφές, δηλαδή τις παρεκκλίσεις της σεξουαλικής λειτουργίας ως προς τις σωματικές ζώνες και το σεξουαλικό αντικείμενο. Το ακαθόριστο των ορίων όπου θα μπορούσε να περικλειστεί η λεγόμενη φυσιολογική σεξουαλική ζωή, ανάλογα με τις φυλές και τις εποχές, θα έπρεπε να είναι επαρκές, ώστε να καθησυχαστούν οι υπερβολικά επικριτικοί. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι μεταξύ αυτών των διαστροφών, η πλέον αποκρουστική για μας, ο σαρκικός έρωτας του άντρα προς τον άντρα υπήρξε, για έναν λαό με πολιτισμό μακρόν ανώτερο του δικού μας, τον ελληνικό λαό, όχι μόνον αποδεκτός, αλλά επιπλέον συναρτημένος με σημαντικά κοινωνικά αξιώματα. Ο καθένας από μας υπερβαίνει, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, τα στενά όρια του φυσιολογικού στην προσωπική σεξουαλική ζωή του. Οι διαστροφές δεν συνιστούν ούτε κτηνωδίες ούτε εκφυλιστικές τάσεις με την έννοια του παροξυσμού. Οφείλονται στην ανάπτυξη ψηγμάτων που όλα τους περιλαμβάνονται στην αδιαφοροποίητη σεξουαλική προδιάθεση τού παιδιού, ψήγματα των οποίων η καταστολή ή η στροφή τους προς ανώτερους μη σεξουαλικούς στόχους –η μετουσίωσή τους– καθορίζει τις κινητήριες δυνάμεις ενός σημαντικού μέρους των επιτευγμάτων μας ως πολιτισμένων ανθρώπων.

[ ... ] Χαρακτηριστικό επίσης όλων των διαστροφών είναι ότι παραγνωρίζουν τον θεμελιώδη στόχο της σεξουαλικότητας, δηλαδή την αναπαραγωγή. Πράγματι θεωρείται διαστροφική οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα, η οποία, έχοντας αποποιηθεί την αναπαραγωγή, επιζητά την ευχαρίστηση ως ανεξάρτητο στόχο. Αντιλαμβάνεστε συνεπώς ότι η ρήξη και η αλλαγή πλεύσης κατά την ανάπτυξη της σεξουαλικής ζωής οφείλονται στο ότι υποτάσσεται στους σκοπούς της αναπαραγωγής. Όλα όσα συμβαίνουν πριν από αυτή τη στροφή, όλα όσα αρνούνται την παραπάνω υποταγή, όλα όσα αποσκοπούν μονάχα στην επίτευξη της ικανοποίησης, χαρακτηρίζονται με το διόλου κολακευτικό όνομά της “ διαστροφής”, και κατά συνέπεια του ακαταφρόνητου.                                                                             

»Μπορούμε σήμερα να υποστηρίξουμε ότι οι διαστροφὲς έχουν στη βάση τους κάτι το έμφυτο, αλλά κάτι το έμφυτο σε όλους τους ανθρώπους, κάτι που ταλαντεύεται στην έντασή του ως προδιάθεση και περιμένει να το αναδείξουν οι διάφορες επιρροές της ζωής. Πρόκειται για έμφυτες ρίζες, που [ ... ] άλλες φορές υφίστανται ανεπαρκή καταστολή ( απώθηση ), και συνεπώς ενδέχεται, πλαγίως, να εξελιχθούν σε παθολογικά συμπτώματα, να αποσπάσουν ένα σημαντικό μέρος της σεξουαλικής ενέργειας, ενώ  στις πλέον ευνοϊκές περιπτώσεις, μεταξύ των δύο άκρων, να οδηγήσουν –μέσω μιας κατάλληλης περιστολής και άλλων ψυχικών διεργασιών– σ’ αυτό που αποκαλούμε φυσιολογική σεξουαλική ζωή».

– ΖΙΓΚΜΟΥΝΤ ΦΡΟΫΝΤ

ΕΙΚΟΝΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

ΑNDY WARHOL

Πορτραίτο του Σίγκμουντ Φρόυντ, από τη σειρά Δέκα πορτραίτα Εβραίων του Εικοστού αιώνα, 1980