Δελτίο Τύπου | ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΛΥΜΑ του Βαρλάμ Σαλάμοφ

 

ΒΑΡΛΑΜ ΣΑΛΑΜΟΦ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΛΥΜΑ

Πρόλογος - Μετάφραση από τα ρωσικά :

ΕΛΕΝΗ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2022

Αριθμός σελίδων : 1.600, Τιμή : 52,00 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-579-0

Το 1936, ο Βαρλάμ Σαλάμοφ, δημοσιογράφος και συγγραφέας, συλλαμβάνεται για αντεπαναστατική δράση και στέλνεται να εκτίσει την ποινή του στα σοβιετικά στρατόπεδα εργασίας – ένας από τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των σταλινικών εκκαθαρίσεων.

Οι Ιστορίες από την Κολυμά, αυτό το αριστούργημα της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, είναι μια επική σειρά από σύντομα διηγήματα στα οποία αποτυπώνονται τα συνολικά δεκαεπτά χρόνια που ο συγγραφέας πέρασε στα σοβιετικά γκουλάγκ : έξι χρόνια ως σκλάβος στα χρυσωρυχεία της Κολυμά και στη συνέχεια, σε μια λιγότερο ανυπόφορη συνθήκη, ως αμειβόμενο νοσηλευτικό προσωπικό στις φυλακές-στρατόπεδα.

Την αφήγησή του για τη ζωή στην Κολυμά άρχισε να τη γράφει μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953. Είναι, αφενός, η βιογραφική κατάθεση ενός από τους λίγους επιζήσαντες των στρατοπέδων και, αφετέρου, μια ιστορική καταγραφή των ίδιων των γκουλάγκ· αλλά πρωτίστως είναι ένα λογοτεχνικό έργο ασύγκριτης δύναμης, διορατικότητας και πίστης.

Μέσα από τη γραφή του ο Σαλάμοφ θέτει στόχο να απαντήσει στα θεμελιώδη ηθικά ερωτήματα που τον βασάνιζαν στα χρόνια των στρατοπέδων, εκεί όπου μεταξύ άλλων γνώρισε από πρώτο χέρι και τον κόσμο του εγκλήματος όπως πραγματικά είναι, πολύ πιο κακός απ’ ό,τι στο Υπόγειο του Ντοστογέφσκι : «Πώς κάποιος παύει να είναι άνθρωπος; » «Πώς γίνονται οι εγκληματίες ; »

Το 1972, όταν έγραφε τις τελευταίες ιστορίες του, τα στρατόπεδα κατεδαφίζονταν, οι πύργοι φρούρησης και οι στρατώνες ισοπεδώνονταν. « Υπήρχαμε ; », ρωτάει ο Σαλάμοφ, και μετά, χωρίς δισταγμό: « Απαντώ: Υπήρξαμε ».

Το βασανιστικό μυστικό του Σαλάμοφ έγκειται στο πώς το κέντρο της προσοχής του στρέφεται μόνο προς την παγωμένη έπαλξη απτών, συγκεκριμένων λεπτομερειών. Εκείνο που έμαθε για τον άνθρωπο ήταν τρομακτικό. Και παρότι τίποτα από αυτά δεν μπορεί να μεταδοθεί – κι όμως, εκείνος μας τα μεταδίδει.

–LΑSZLΟ KRASZNAHORKAI

Το βιβλίο είναι γεμάτο με ιστορίες-διαμάντια, η καθεμιά πλήρης από μόνη της. Κι όλες μαζί σχηματίζουν ένα μωσαϊκό που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ο αγώνας που δίνει με τη μνήμη είναι συγκρίσιμος με εκείνον του Προύστ ή του Μπέκετ. Πρόκειται για έργο τέχνης στον ύψιστο βαθμό, από έναν συγγραφέα με εξαιρετική τόλμη και φιλοδοξία... Μοιάζει με τον Τσέχοφ στον τρόπο που συνδυάζει τον μη επικριτικό ρεαλισμό με την ανυποχώρητη αυστηρότητα μπροστά στον ανθρώπινο κόσμο.

–JOHN GRAY, New Statesman

Η εμπειρία εγκλεισμού του Σαλάμοφ είναι πιο πικρή και πιο παρατεταμένη από τη δική μου, και αναγνωρίζω με σεβασμό ότι αυτός, κι όχι εγώ, κατάφερε να καταδείξει τα βάθη της αγριότητας και της απελπισίας στα οποία μας έριχνε η καθημερινότητα των στρατοπέδων.

–ΑΛΕΞΑΝΤΡ ΣΟΛΖΕΝΙΤΣΙΝ

Ο Σαλάμοφ είναι απαράμιλλος ανταποκριτής της ζωής στα γκουλάγκ, ανατόμος της συνθήκης των στρατοπέδων, η οποία σαν έλκος αιμορραγούσε ποτίζοντας με την κακοήθειά της ολόκληρο το σώμα της σοβιετικής κοινωνίας. Αλλά όχι μόνο ανταποκριτής · είναι και σπουδαίος επαγγελματίας της τέχνης της γραφής, η οποία εδώ απογυμνώνεται ανελέητα. 

–J. M. COETZEE

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

BERNARD PLOSSU

Από τον τόμο Tirages Fresson, εκδ. Textuel, Παρίσι, 2020.

ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Δελτίο τύπου | ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΜΟΥ του Varlam Shalamov

VARLAM SHALAMOV

OI ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΜΟΥ

Μετάφραση από τα Ρωσικά :

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Νοέμβριος 2014 

Αριθμός σελίδων : 80, Τιμή : 9,00 Ευρώ 

ISBN : 978-960-505-034-4

ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΒΑΡΛΑΜ ΣΑΛΑΜΟΦ

Ή

Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Η ανάγνωση στη φυλακή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Εκεί, τίποτα δεν απομνημονεύεται· όλη η προσοχή, όλη η δύναμη του μυαλού συγκεντρώνεται στις ανακρίσεις, στις ομολογίες, στην ψυχολογική εξοικείωση με τη ζωή στη φυλακή, με τους συγκρατούμενους, με τα αφεντικά. […]

Η ικανότητά μου να διαβάζω γρήγορα είχε ξανάρθει. Σ’ αυτή τη βιβλιοθήκη και στον Κορζενέφσκι χρωστάω την, έστω και μερική, κάλυψη ενός τεράστιου χάσματος, πολλών χρόνων, στην ανάγνωση, στη γνώση, στη διανόηση, ενός χάσματος που στην πραγματικότητα είναι ο σκοπός της φυλάκισης, της κάθε πολιτικής φυλάκισης. […]

Μερικοί αγαπούν τα βιβλία σαν να ήταν άνθρωποι: τα συναντούν, τους γοητεύουν και τους απογοητεύουν, τα αποχωρίζονται, τα χαϊδεύουν, τα πετούν, τα ξεχνούν, τα ξαναβρίσκουν, τα αποκτούν και τα χάνουν.

Αν η ζωή τούς εμποδίσει να τα συλλέξουν και να τα κλείσουν στη φυλακή μιας βιβλιοθήκης, θα βρουν άλλους τρόπους να τα πλησιάσουν και μερικές φορές να τα πάρουν μαζί τους. Ακόμη και στα όνειρά τους.

Ο Σαλάμοφ (1907-1982), ο συγγραφέας των στρατοπέδων εργασίας, της Κολυμά και της Σιβηρίας, μας είναι ήδη γνωστός. Ιδού λοιπόν και ο Σαλάμοφ ο αναγνώστης, ο εραστής των βιβλίων, μέσα από τις βιβλιοθήκες στους τόπους της εξορίας.

Η έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του Σαλάμοφ.

[…] Ίσως οι αρχές να ήξεραν πόσο «προσωρινή» είναι η ανάγνωση στη φυλακή και γι’ αυτό δεν τις απασχολούσε το «εγκληματικό» περιεχόμενο των βιβλίων της φυλακής. Υπάρχουν εξάλλου τα «επιστημονικά εργαστήρια» για τη μελέτη της ψυχολογίας των φυλακισμένων, κι αν αυτές οι εργασίες δεν γίνονται στα στρατόπεδα, πρέπει να γίνουν στις εκπαιδευτικές φυλακές της πρωτεύουσας. Ίσως πάλι το ενδιαφέρον της εξουσίας για την ψυχολογία του φυλακισμένου να περιορίζεται στον κόσμο του κοινού εγκλήματος.

[…] Διάβασα  το βιβλίο αυτό με πολλή προσοχή, αρκετές φορές, και η αίσθηση του αναγνώστη που με πάθος μπαίνει στον κόσμο του συγγραφέα μου ξαναήρθε. Να γιατί έχει σημασία για μένα να θυμάμαι αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο. Τα βιβλία ξαναγύρισαν σε μένα πιο γρήγορα από τις γυναίκες· τα βιβλία είχαν περισσότερη δύναμη από τις γυναίκες.

[…] Η εξαιρετική βιβλιοθήκη του Καράγιεφ –δεν υπήρχε εκεί ούτε ένα βιβλίο που να μην αξίζει να το διαβάσεις– με ανέστησε, με όπλισε για τη ζωή ξανά· όσο γινόταν.