ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΤΣΑ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 18 ΑΝΩ
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ,
ΧΩΡΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΛΗΞΗΣ
Επίμετρο: ΣΑΒΒΑΣ ΜΙΧΑΗΛ
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Δεκέμβριος 2025
Αριθμός σελίδων : 216 + 48 σελ. εικονογραφικό ένθετο
Τιμή : 16,50 Ευρώ
ISBN: 978-960-505-689-6
TO 18ΑΝΩ ΣΤA ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ έχει αποδείξει στην πράξη ότι «υπάρχει εναλλακτική», ότι «γίνεται καλά ο τοξικομανής», αρκεί να βρει το θεραπευτικό πρόγραμμα που του ταιριάζει. Χιλιάδες εξαρτημένα άτομα έχουν γίνει καλά, έχουν βρει το δρόμο τους στη ζωή, έναν δρόμο χειραφέτησης, δημιουργίας και αγώνα. Γι’ αυτό το 18ΑΝΩ έγινε –μαζί με τα άλλα στεγνά, δημόσια και δωρεάν προγράμματα απεξάρτησης– στόχος της κυβερνητικής πολιτικής. Γι’αυτό βιάστηκε η κυβέρνηση να περάσει κατακαλόκαιρο, παρά τις έντονες αντιδράσεις όλων των φορέων και της πλειονότητας της κοινωνίας, το νόμο που ιδιωτικοποιεί την ψυχική υγεία και την απεξάρτηση, που κατεδαφίζει το 18ΑΝΩ με τη φιλοσοφία του, που καταδικάζει τα εξαρτημένα άτομα να παραμείνουν στην εξαθλίωση του δρόμου, «αόρατα».
Γι’αυτό καταγράφουμε την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 18ΑΝΩ, αρχίζοντας από τα πρώτα βήματα μέσα στο Δαφνί, στο κλίμα των κοινωνικών αναταράξεων της Μεταπολίτευσης, των συλλογικών αγώνων, των ελπίδων και των διαψεύσεων για μια ψυχιατρική μεταρρύθμιση, αληθινά ριζοσπαστική. Στο κλίμα της εξάπλωσης της χρήσης σκληρών ναρκωτικών στην ελληνική κοινωνία και της απελπισμένης αναζήτησης από όλο και περισσότερα άτομα μιας θέσης θεραπείας στο τότε μικρό 18ΑΝΩ. Στο κλίμα της «μικρής επανάστασης» που επιχειρήθηκε από μια χούφτα ανθρώπων, θεραπευτών και θεραπευόμενων, που κατάφεραν, μέσα από συλλογικούς αγώνες να κάνουν πράξη το όραμά τους και να οικοδομήσουν μια πρότυπη μονάδα με τριαντατρείς δομές σε όλη την Αττική, εισάγοντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα ειδικά προγράμματα απεξάρτησης, όπου η ψυχοθεραπεία και η τέχνη, στη διαλεκτική τους σχέση, γίνονται ο καταλύτης στη θεραπεία απεξάρτησης και δίνουν καταπληκτικά αποτελέσματα.
Στο ΨΝΑ, αυτή η αντίσταση πήρε σιγά σιγά τη μορφή ενός μειοψηφικού, αλλά θαρραλέου κινήματος αποασυλοποίησης, που συσπείρωσε νέους στην ηλικία ψυχιάτρους, ψυχολόγους, νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και άλλους εργαζόμενους.
Η ιδρυτική ομάδα, χωρίς να διαθέτει ενιαία ιδεολογία, εμπνεόταν από τις ιδέες του Μάη και το όραμα της επαναστατικής αλλαγής της κοινωνίας. Σημεία αναφοράς αποτελούσαν ο Φρόυντ, ο Λακάν, ο Μαρκούζε, ο Σάρτρ, ο Φουκώ, ο Μαρξ, ο σουρεαλισμός, η διαρκής επανάσταση, το αντιασυλιακό κίνημα, ο Φράνκο Μπαζάλια, ο Φελίξ Γκουατταρί, ο Ολιβενστάιν, ο Λαίνγκ, ο Κούπερ και άλλοι στοχαστές.
Σε αυτήν ακριβώς την περίοδο η κυβέρνηση Μητσοτάκη έρχεται να κατεδαφίσει τη δημόσια απεξάρτηση και το 18ΑΝΩ, εφαρμόζοντας έναν νόμο που ψηφίστηκε την 1η Αυγούστου 2024, παρά την καθολική κοινωνική αντίδραση, με στόχο την ιδιωτικοποίηση της Ψυχικής Υγείας και της Απεξάρτησης. Έναν νόμο που «ομογενοποιεί» όλα τα προγράμματα απεξάρτησης, ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τις θεωρητικές αρχές καθενός. «Στεγνά» προγράμματα, προγράμματα χορήγησης υποκατάστατων, δημόσια και ιδιωτικά, αλέθονται όλα στο μύλο του νεοφιλελευθερισμού και «ομογενοποιούνται » –γίνονται ένας χυλός– υπό τη διοικητική σκέπη ενός υπερσυγκεντρωτικού, γραφειοκρατικού οργανισμού ιδιωτικού δικαίου (ΕΟΠΑΕ). Έναν νόμο που έρχεται να εξυπηρετήσει μεγάλα συμφέροντα, οικονομικά και πολιτικά.
Τα οικονομικά εκτείνονται από τα ιδιωτικά συμφέροντα στο χώρο της υγείας γενικά, και της ψυχικής υγείας ειδικά, μέχρι τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες που προωθούν τα ψυχοφάρμακα και τα υποκατάστατα. Όλα θυσιάζονται στο βωμό των αναγκών της ελεύθερης καπιταλιστικής αγοράς, τόσο οι δραστικές περικοπές των δημόσιων δαπανών για την Υγεία και την Ψυχική Υγεία όσο και η απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, με τη διαμεσολάβηση ΜΚΟ και ΑΜΚΕ.
Σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, η θεραπευτική ομάδα του 18ΑΝΩ έχει υποχρέωση, με σεβασμὸ στην ιστορία της και στην ιστορία της Μονάδας, να οργανώσει μαζί με ολόκληρη την κοινωνία τις αντιστάσεις της στην καταστροφή που έρχεται.
Μόνον έτσι θα αποφύγει τον κίνδυνο της μετατροπής της σε «υποτελή ομάδα», όπως την ορίζει ο Γκουατταρί, μια ομάδα που σκύβει το κεφάλι και προσαρμόζεται στο καθεστώς της «εθελούσιας δουλείας».
ΕΙΚΟΝΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ
Έργο από το καλλιτεχνικό εργαστήρι του 18ΑΝΩ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η ψυχίατρος ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΤΣΑ γεννήθηκε το 1947 στη Νέα Αρτάκη Ευβοίας.
Είναι η γυναίκα του Σάββα Μιχαήλ. Σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα και Ψυχιατρική στο Παρίσι και στην Αθήνα. Εργάστηκε στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής από το 1974 μέχρι το 2013. Υπήρξε επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας Απεξάρτησης 18ΑΝΩ μέχρι τη συνταξιοδότησή της. Έκτοτε συμμετέχει στο έργο των Κοινωνικών Ιατρείων. Είναι εκδότρια του περιοδικού Τετράδια Ψυχιατρικής.
Στις Εκδόσεις Άγρα έχουν εκδοθεί τα βιβλία της : Ψάξαμε ανθρώπους και βρήκαμε σκιές. Το αίνιγμα της τοξικομανίας (2001), Η περίπτωση Ευρυδίκη. Κλινική της τοξικομανίας (2006), Ψυχοθεραπεία και τέχνη στην απεξάρτηση. Το « παράδειγμα» του 18ΑΝΩ (2008), Το αδύνατο πένθος και η κρύπτη. Ο τοξικομανής και ο θάνατος (2012), Ταπείνωση και ντροπή. Γυναίκες ταξικομανείς (2013), Παρίες ανάμεσα στους παρίες. Τοξικομανείς και ψυχοπαθολογία (2017), Νιόβη : Το αδύνατο πένθος στον καιρό της πανδημίας (2020).
ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΜΑΤΣΑ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ