ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2017

Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού την Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2019 ανακοίνωσε το Mεγάλο Βραβείο Γραμμάτων και τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για το 2017.

Δύο σπουδαίοι συγγραφείς, συνεργάτες της "Άγρας" από την ίδρυσή της το 1979-1980, διακρίθηκαν από την επιτροπή για το έργο τους:

Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων απονεμήθηκε στον ΔΙΟΝΥΣΗ ΚΑΨΑΛΗ για τη συνολική προσφορά του στα Γράμματα,

ενώ

το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου ‒ Κριτικής απονεμήθηκε στον ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ για το έργο του με τίτλο Όταν το ρήμα γίνεται όνομα. Η «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών - Α' τόμος της σειράς "Πιάνω γραφή να γράψω... Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι" (Εκδόσεις Άγρα, 2016).

Μάλιστα, σύμφωνα με την Κριτική Επιτροπή, «ο μεγαλύτερος αριθμός πολύ καλών έργων» παρατηρήθηκε στο είδος του Δοκιμίου - Κριτικής. Το 2016 εκδόθηκαν, όπως σημειώνεται, «ιδιαίτερα αξιόλογες συνθετικές εργασίες φιλολογικού-γραμματολογικού χαρακτήρα», επίσης αξιόλογα «δοκίμια φιλοσοφικού, πολιτικού, ψυχαναλυτικού και κοινωνιολογικού προσανατολισμού, αλλά και δοκίμια για ποικίλα ζητήματα της λογοτεχνικής γραφής και ανάγνωσης», ενώ ιδιαίτερη μνεία αξίζουν και οι «πανεπιστημιακές μελέτες που απευθύνονται και στο ευρύτερο κοινό».

Επισημαίνουμε ότι στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής, πέρα από το σπουδαίο έργο του Παντελή Μπουκάλα, ξεχώρισαν ακόμα δύο βιβλία των Εκδόσεων Άγρα: Ο αγώνας του '21 και η υπονόμευσή του. Οι σύγχρονες μαρτυρίες και η κρίση του Σολωμού της Μαρίας Δεληβοριά και Η ταραχή των ανθρωπίνων του Διονύση Καψάλη.

 

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ - Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων [2017]

Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952. Σπούδασε κλασική και αγγλική φιλολογία στις ΗΠΑ (1970-1974) και νεοελληνική φιλολογία στο Λονδίνο (1981-1984), όπου επίσης δίδαξε για δύο χρόνια.

Από το 1978 έχει δημοσιεύσει εικοσιένα ποιητικά βιβλία (όλα, εκτός του πρώτου, στις Εκδόσεις Άγρα), έξι τόμους με δοκίμια (όλα στις Εκδόσεις Άγρα), ποιητικές μεταφράσεις (μια επιλογή από τα Σονέτα του Σαίξπηρ, ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον και του Κόλεριτζ, χαϊκού του Ίσσα και του Μπασό, το Χειμωνιάτικο ταξίδι του Βίλχελμ Μύλλερ, τον Έρωτα του ποιητή του Χάινε κ.α.). Έχει μεταφράσει για το θέατρο έργα του Σαίξπηρ όπως τα Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Ο βασιλιάς Ληρ, Οθέλλος, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, Περικλής και Άμλετ. Βιβλιοκρισίες του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες.

Από το 1986 ως το 1997 εργάστηκε ως υπεύθυνος εκδόσεων στο Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Από το Σεπτέμβριο του 1998 εργάζεται στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, όπου, από το Νοέμβριο του 1999, κατέχει τη θέση του διευθυντή.

Έργα του ΔΙΟΝΥΣΗ ΚΑΨΑΛΗ στις Εκδόσεις Άγρα

ΔΟΚΙΜΙΑ

Αναγκαία τύχη, Άγρα, 2018
Η ταραχή των ανθρώπινων, Άγρα, 2016
Η ευτυχής φιλολογία, Άγρα, 2015
Το καμαράκι κάτω από τη σκάλα, Άγρα, 2008
Στον καιρό, Άγρα, 2002
Τα μέτρα και τα σταθμά, Άγρα, 1998

ΠΟΙΗΣΗ

Μαύρη καγκελόπορτα, Άγρα, 2017
Διαθήκη. 25 Μαρτίου 1616, Άγρα, 2016
Μια υπόθεση ευδαιμονίας, Άγρα, 2014
Εδώ κι εκεί, Άγρα, 2010
Όλα τα δειλινά του κόσμου, Άγρα, 2008
Ο κρότος του χρόνου, Άγρα, 2007
Λόγος στους ανθρώπους παλιός, Άγρα 2006
Από λεπτότατη οδύνη, Άγρα, 2003
Στον τάφο του Καβάφη, Άγρα, 2003
Προσωπογραφία, Άγρα, 1998

Μπαλάντες και περιστάσεις, Άγρα, 1997
Τετραλογία, Άγρα, 1997
Μέρες αργίας, Άγρα, 1995
Αισθηματική αγωγή, Άγρα, 1993
Υπό κλίμακα, Άγρα, 1991
Δίγαμα, Άγρα, 1988
Ακόμη μια φορά, Άγρα, 1986
Τέσσερα, Άγρα, 1983
Βιβλίο πρώτο, Άγρα, 1982
Με μια τρελή σοδειά, Άγρα, 1979

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

Ανθοδέσμη, Άγρα, 1993
Τριώδιο, Άγρα, 1991

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

Heinrich Heine, Ο έρωτας του ποιητή, Άγρα, 2017
Wilhelm Müller, Το χειμωνιάτικο ταξίδι, Άγρα, 2016
William Shakespeare, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, Άγρα, 2012
William Shakespeare, 25 σονέτα, Άγρα, 2009
Matsuo Bashõ, Ο κόσμος της πάχνης, Άγρα, 2009
Emily Dickinson, Το μέγα ύδωρ, Άγρα, 2004
Samuel Taylor Coleridge,  Παγωνιά τα μεσάνυχτα, Άγρα, 2002

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ 

Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής 2017
για το έργο του με τίτλο
Όταν το ρήμα γίνεται όνομα.
Η «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών
[Τόμος Α' της σειράς "Πιάνω γραφή να γράψω... Δοκίμια για δημοτικό τραγούδι", Άγρα, 2016]

Έγραψαν για το βιβλίο:

«Εδώ έχουμε μια εκ νέου πανηγυρική εγκατάσταση του δημοτικού τραγουδιού στην καρδιά της σύγχρονης, αστικής, απο-μαγευμένης ευαισθησίας. Θα ήταν λίγο αν έλεγα ότι πρόκειται για μείζον έργο. Λέω λοιπόν πως θα αποδειχθεί καταστατικό. [...] Η αλήθεια, που σπεύδω να την ομολογήσω, είναι ότι το επίτευγμα του Παντελή μού προξενεί δέος και θαυμασμό». 

– ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ
Αυγή της Κυριακής (ένθετο Υποτυπώσεις), 19.3.2017

«Ο Παντελής Μπουκάλας έζησε από μικρός με το άκουσμά του κι έκτοτε μελετάει σαν φιλόσοφος ισοβίτης το δημοτικό τραγούδι. Ίσως γι’ αυτό ακόμη και ο δοκιμιακός του λόγος είναι πάντα τόσο ποιητικός».

– ΜΙΡΑΝΤΑ ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ
The Book’s Journal, τχ. 78, Ιούνιος 2017

«Αν λάβουμε υπόψη ότι ο Μπουκάλας συμβουλεύτηκε: 279 συλλογές, οιονεί συλλογές ή ανθολογίες, 9 περιοδικές εκδόσεις και 50 έργα λαογραφικού ή γενικότερου ενδιαφέροντος, έργα τα οποία δεν είναι ψηφιοποιημένα, μπορούμε ν’ αντιληφθούμε το τεράστιο έργο της αναζήτησης, της σύγκρισης και του υπομνηματισμού. [... ] Πρόκειται για έργο που σχεδόν ξεπερνά τα μέτρα ενός ανθρώπου».

–ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ
The Athens Review of Books, τχ. 82, Μάρτιος 2017

Ο β' τόμος της σειράς «Πιάνω γραφή να γράψω... Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι»
Το αίμα της αγάπης. Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση (Άγρα, 2017)

Η σειρά δοκιμίων «Πιάνω γραφή να γράψω...» πορεύεται ελπίζοντας ότι θα αντιστρατευτεί το δεύτερο μισό του στίχου που την τιτλοδοτεί, το «... και ξεγράφεται», ο οποίος απαντά σε δημοτικό τραγούδι της ξενιτιάς: Πιάνω γραφή να γράψω και ξεγράφεται. Πρώτος σταθμός, στα τέλη του 2016, η ΑΓΑΠΩ, όπου μελετήθηκε η γλώσσα των δημοτικών, οι νοηματικά καίριες επινοήσεις της, τα τερπνά παιχνίδια, η φυσική ελευθερία της. Ο δεύτερος σταθμός, υποδέχεται το αίμα της αγάπης, που ρέει πλούσιο και κατακόκκινο, αποτελώντας την επαλήθευση και την επικύρωσή της.

                Με κέντρο το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, το κείμενο κινείται ακτινωτά προς την ανώνυμη ποίηση των σύνοικων αλλά και των περίοικων λαών, καθώς και προς την άγνωστης πατρότητας βυζαντινή ποίηση και την επώνυμη της αρχαίας και της νεότερης Ελλάδας.

Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ γεννήθηκε το 1957 στο Λεσίνι του Μεσολογγίου. Αποφοίτησε από την Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών. Την τριετία 1987-1990 είχε την επιμέλεια βιβλιοκριτικής σελίδας στην εφημερίδα Η Πρώτη. Από τον Δεκέμβριο του 1990 και για τα επόμενα είκοσι χρόνια επιμελούνταν την ανά Τρίτη σελίδα του βιβλίου στην Καθημερινή, στην οποία αρθρογραφεί καθημερινά. Είναι διορθωτής και επιμελητής εκδόσεων. Υπήρξε μόνιμος συνεργάτης του περιοδικού Ο Πολίτης (καθώς και του Δεκαπενθήμερου Πολίτη) από το 1978 και έως την παύση της έκδοσής του. Άρθρα και μεταφράσεις του αρχαίων ελληνικών ποιημάτων έχουν δημοσιευτεί και στα περιοδικά Η λέξη, Το δέντρο, Νέο Επίπεδο, Τεχνοπαίγνιο, Γαλέρα, The Book’s Journal, Ποιητική κ.ά.

Από το 1980 έχει δημοσιεύσει στις Εκδόσεις Άγρα τα βιβλία ποίησης: Αλγόρυθμος, Η εκδρομή της ευδοκίας, Ο μέσα πάνθηρας, Σήματα λυγρά, Ο μάντης, Οπόταν πλάτανος και Ρήματα (Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2010), έναν τόμο δοκιμίων και βιβλιοκριτικών υπό τον τίτλο Ενδεχομένως – Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου και δύο τόμους υπό τον τίτλο Υποθέσεις, με τις επιφυλλίδες του στην Καθημερινή της Κυριακής.

Μετέφρασε τον ελληνιστικό Επιτάφιο Αδώνιδος του Βίωνος του Σμυρναίου, τα ποιήματα του τόμου Επιτάφιος λόγος – Αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα και τα Συμποτικά επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας, που έχουν εκδοθεί όλα από την « Άγρα ». Έχει επίσης μεταφράσει τους Αχαρνείς του Αριστοφάνη για το Εθνικό Θέατρο (2005), τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου για το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου (2005), τις Τρωάδες του Ευριπίδη για το Θέατρο του Νέου Κόσμου (2010), τον Κύκλωπα για το Φεστιβάλ Αθηνών- Επιδαύρου (2017) και επίσης τις Θεσμοφοριάζουσες του Αριστοφάνη, επίσης για το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου (2018). Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά (σε σχετικό αφιέρωμα του περιοδικού Poesia του Μιλάνου, τον Νοέμβριο του 2014), τα ισπανικά, τα γαλλικά, τα πολωνικά (η μετάφραση των Ρημάτων εκδόθηκε στο Γκντανσκ το 2014), τα αγγλικά, τα αλβανικά και τα αραβικά.

Το 2014, στο πλαίσιο της σειράς «Έλληνες ποιητές» της Καθημερινής, είχε την εκδοτική ευθύνη για τους τόμους με το έργο του Κ. Π. Καβάφη, του Γιώργου Σεφέρη, του Μανόλη Αναγνωστάκη, του Ανδρέα Εμπειρίκου και του Νίκου Εγγoνόπουλου (εισαγωγή και ανθολόγηση).