ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΪΧ: ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (σκην. Μαρία Σράντερ)

Πρόταση της Αυστρίας για το OSCAR® Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας

ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΪΧ: ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

(STEFAN ZWEIG, FAREWELL TO EUROPE / VOR DER MORGENRÖTE)

μία ταινία της Μαρία Σράντερ

Μια εντυπωσιακή ιστορική ταινία για έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του 20^ου αιώνα και, ταυτόχρονα, μια ταινία για μια εποχή κατά την οποία η Ευρώπη καταρρέει

Από 18 Μαΐου στους κινηματογράφους

Τα χρόνια της εξορίας, μεταξύ Μπουένος Άιρες, Νέας Υόρκης και Βραζιλίας, ενός από τους σημαντικότερους γερμανόφωνους συγγραφείς του 20^ου αιώνα, του Στέφαν Τσβάιχ. Ως εβραίος διανοούμενος, ο Τσβάιχ μισεί την απανθρωπιά που επικρατεί στη Γερμανία και προσπαθεί να ξεφύγει από το φάντασμα του ναζισμού, ψάχνοντας συγχρόνως για ένα σπίτι στο νέο κόσμο.

«Ο καθένας μας, ακόμα και ο μικρότερος και ο πιο ασήμαντος, έχει κλονιστεί στα βάθη της ύπαρξής του από τις σχεδόν αδιάκοπες ηφαιστειακές εκρήξεις της ευρωπαϊκής γης μας. Δεν γνωρίζω καμία υπεροχή που μπορώ να ισχυριστώ, εν μέσω του πλήθους, εκτός από αυτό: ότι ως Αυστριακός, Εβραίος, συγγραφέας, ανθρωπιστής και ειρηνιστής, ανέκαθεν βρισκόμουν στο ακριβές σημείο όπου αυτοί οι σεισμοί ήταν οι πιο βίαιοι.» Στέφαν Τσβάιχ – Ο Κόσμος του Χτες

Η σκηνοθέτιδα, Μαρία Σράντερ, επιλέγει να μη δείξει καθόλου τον Τσβάιχ να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: να γράφει. Αντιθέτως, επικεντρώνεται στην αλληλεπίδραση του συγγραφέα με τους άλλους, σε μία προσπάθεια να δείξει τόσο το χαρακτήρα του όσο και τη φθίνουσα αίσθησή του για την έννοια του τόπου, σε έναν κόσμο όπου το σώμα του – σε εξορία –  θα μπορούσε να είναι ασφαλές, αλλά το μυαλό του συνεχίζει να θέλει να περιπλανηθεί πίσω σε μια χώρα που ξέρει ότι έχει σβηστεί από τον χάρτη.

Σκηνοθεσία: Μαρία Σράντερ. Σενάριο: Μαρία Σράντερ, Γιαν Σομπουργκ

Πρωταγωνιστούν: Γιόσεφ Χάντερ, Μπάρμπαρα Σουκόβα, Αένννε Σβάρτς.

2016. Αυστρία. Έγχρωμο

Γλώσσα: Γερμανικά, Αγγλικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά, Γαλλικά.

Είδος: Αληθινή Ιστορία, Ιστορικό Δράμα. Διάρκεια: 106’

Με την Υποστήριξη:
Εκδόσεις ΆΓΡΑ | Αυστριακή Πρεσβεία της Αθήνας

O Στέφαν Τσβάιχ στις Εκδόσεις Άγρα

Ο ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΪΧ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1881 και αυτοκτόνησε στη Βραζιλία στις 23 Φεβρουαρίου 1942. Στη ζωή του ασχολήθηκε με πολύ διαφορετικά λογοτεχνικά είδη: ποίηση, θέατρο, μεταφράσεις, λογοτεχνικές βιογραφίες, κριτικές λογοτεχνίας. Οι νουβέλες του τον κατέστησαν παγκοσμίως γνωστό: Η σύγχυση των συναισθημάτων, Αμόκ, Εικοσιτέσσερις ώρες από τη ζωή μιας γυναίκας, Η σκακιστική νουβέλα, Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ, Η αόρατη συλλογή κ.ά. Οι νουβέλες του Τσβάιχ είναι σαν μια σειρά από πίνακες που αναπαριστούν την εκλέπτυνση και την ευαισθησία της βιεννέζικης κοινωνίας των αρχών του 20ού αιώνα. Οι περισσότερες νουβέλες του, που γράφτηκαν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, τη δεκαετία του '20, σημαδεύουν το δέσιμο του συγγραφέα με έναν κόσμο που άρχισε να μεταβάλλεται, ένα αισθητικό κλίμα βιεννέζικου ιμπρεσιονισμού, και δείχνουν το ενδιαφέρον του για μια ψυχολογία του βάθους. Εκτός από την κοινωνιολογική τους μαρτυρία, γοητεύουν με την ένταση που περιέχουν και που υποφώσκει μέσα από τη φαινομενικά επίπεδη αφήγηση συνδυάζοντας το μοντερνισμό των ψυχολογικών ανακαλύψεων του Φρόυντ με τη ζωντάνια του μυθιστορήματος δράσης.

To 1938, τις παραμονές και υπό του κλίμα του επερχόμενου Β' Παγκοσμίου πολέμου, κυκλοφόρησε το μοναδικό του μυθιστόρημα, ο Επικίνδυνος οίκτος.

Η φήμη του Τσβάιχ οφειλόταν όχι μόνο στο λογοτεχνικό του έργο αλλά και στις ιστορικές μικρογραφίες και στα βιογραφικά του κείμενα. Μετά το θάνατό του κυκλοφόρησαν τα απομνημονεύματά του, Ο κόσμος του χτες, έργο που μιλάει για μια αμετάκλητα παρελθούσα εποχή.

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΪΧ ΣΤΗΝ "ΑΓΡΑ"

ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΪΧ

ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΝΟΥΒΕΛΑ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ : ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ

Η Σκακιστική Νουβέλα, το τελευταίο αριστούργημα του Στέφαν Τσβάιχ, δημοσιεύτηκε το 1943 στη Στοκχόλμη. Μεταθανάτια έκδοση, αφού ο συγγραφέας αυτοκτόνησε τον προηγούμενο χρόνο μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του στη Βραζιλία, τον τόπο όπου πήγε το 1940 αυτοεξόριστος. Θεωρούσε την καταστροφή της Ευρώπης στη δεκαετία του ’40 ως την καταβαράθρωση όλου του του έργου. Η Σκακιστική νουβέλα αποτελεί μια μόλις καλυμμένη εξομολόγηση.

Στο πλοίο, με δρομολόγιο από τη Νέα Υόρκη στο Ρίο και το Μπουέ­νος Άιρες, όπου αρκετοί Ευρωπαίοι επιβάτες, φεύγοντας μακριά από τη βία και τη σύγχυση του ναζισμού, αναζητούν καταφύγιο στην Αργεντινή και τη Βραζιλία ως τόπο εξορίας και ελπίδας, ο δρ. Μπ. αντιμετωπίζει σε μια παρτίδα σκακιού τον Μίρκο Τσέντοβιτς, τον σκοτεινό παγκόσμιο πρωτα­θλητή.

Ο συγγραφέας αναπτύσσει με μεγαλειώδη τρόπο το θέμα του πνευμα­τικού εγκλεισμού που δεν μπορεί να βρει διέξοδο παρά στην τρέλα. Ο δρ. Μπ., πριν ταξιδέψει, υπέστη από τους ναζί μια ιδιαίτερη φυλάκιση σ’ ένα εντελώς άδειο δωμάτιο ξενοδοχείου, χωρίς τίποτα να μπορεί ν’ απασχολή­σει ή να διασκεδάσει το μυαλό του, μέχρι που ανακάλυψε ένα εγχειρίδιο με παρτίδες σκακιού που άρχισε ν’ αποστηθίζει και να ξαναπαίζει από μνή­μης. Έχοντας εξαντλήσει τις πηγές του βιβλίου, το μυαλό του τον οδήγησε σε παρτίδες με αντίπαλο τον εαυτό του κι έτσι άρχισε να υποβάλλεται σε μια σχιζοφρενική διάλυση που επρόκειτο να αποβεί μοιραία.

Στο αφήγημα απεικονίζεται η πάλη του πνεύματος και της φαντασίας -χαρακτηριστικά του παλαιού κόσμου- ενάντια στον εσωτερικό δαίμονα και την πεισματική λογική της σύγχρονης βαρβαρότητας.

STEFAN ZWEIG

ΜΟΝΤΑΙΝΙΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ROLAND JACCARD  |  ΕΠΙΜΕΤΡΟ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΚΑΣ

Με τον Μονταίνιο ο Στέφαν Τσβάιχ έκλεισε το 1942 το δοκιμιακό βιο­γραφικό του έργο, που έγραψε παράλληλα με τη Σκακιστική νουβέλα, λίγο πριν την αυτοκτονία του. Αισθάνθηκε δικαιωμένος από τη στάση και τη σκέψη του Μονταίνιου. Η πρώτη γραφή του δοκιμίου έχει τίτλο Ευχαριστία στον Μονταίνιο. «Διαβάζοντας τον Μονταίνιο –γράφει ο Τσβάιχ– τον βλέπω ως Προπάτορα, Πρόγονο και Πατέρα, προστάτη άγιο και φίλο κάθε ελεύθερου ανθρώπου πάνω στη Γη». Το εκτενές δοκίμιο που συντάσσει για αυτόν, με στοιχεία συνοπτικής βιογραφίας, στην πραγματικότητα δεν καθρεφτίζει μονάχα τις απόψεις και τα διλήμματα του Μονταίνιου αλλά και τα δικά του. Περισσότερο θα λέγαμε όμως πως στέκεται στον τρόπο που ο προπάτοράς του αντιμετωπίζει τους ανθρώπους της εξουσίας. Οταν το 1590 ο Ερρίκος της Ναβάρας ανεβαίνει στον γαλλικό θρόνο και προσκαλεί κοντά του τον Μονταίνιο, αυτός, που δεν επιζητεί την εύνοια των ισχυρών, θα του απαντήσει: «Παρόλο που η εποχή μας μου έδωσε κι εμένα, όπως και στον καθένα άλλωστε, την ευκαιρία, ουδέποτε άπλωσα το χέρι μου στην περιουσία ή στα χρήματα άλλου Γάλλου, έζησα με τα δικά μου μέσα, στον πόλεμο και την ειρήνη». Η αυτάρκεια και η αξιοπρέπεια του Μονταίνιου φαίνεται πως εντυπωσιάζουν τον Τσβάιχ, που αναζητεί αξιόπιστα στηρίγματα σε έναν υπό κατάρρευση κόσμο. Αλίμονο όμως, παρά την παρηγοριά και την αδελφοσύνη που βρίσκει στα λόγια του Γάλλου φιλοσόφου, αυτά δεν θα τον εμποδίσουν να θέσει τέλος στη ζωή του, λίγες μονάχα ημέρες μετά την ολοκλήρωση της βιογραφίας του.

STEFAN ZWEIG

ΑΜΟΚ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΝΟΥΒΕΛΕΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ

Πέντε από τις γνωστότερες και δημοφιλέστερες ιστορίες του Στέφαν Τσβάιχ (Βιέννη 1881 – Πετρόπολις, Βραζιλία, 1942). Γραμμένες από έναν από τους διασημότερους αυτόχειρες της λογοτεχνίας, έχουν κοινό παρονομαστή την αυτοχειρία και βίαιους θανάτους.

Το ΑΜΟΚ, η εκτενέστερη και διασημότερη από τις ιστορίες, πραγματεύεται την απομόνωση και την απώλεια της λογικής και του εαυτού ενός γιατρού σε μια ζούγκλα των Τροπικών της Μαλαισίας. Στο ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ ανακαλύπτεται γυμνός σε μια σχεδία ένας Ρώσος λιποτάκτης πολέμου. Στη ΛΕΠΟΡΕΛΛΑ, μια αλλόκοτη υπηρέτρια με ανύπαρκτη ζωή στο αρχοντικό ενός βαρόνου στις όχθες του Δούναβη, ερωτεύεται το αφεντικό της με καταστροφικές συνέπειες. Στο κλασικό και πολυδημοσιευμένο ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ έχουμε την ιστορία ενός ταπεινωμένου πάθους σ’ ένα μικρό γαλλικό λιμάνι, όπου βρίσκεται τυχαία ο αφηγητής-συγγραφέας, με ένα αριστοτεχνικό διφορούμενο τέλος. Στη ΒΕΑΤΡΙΚΗ ΤΣΕΝΤΣΙ, με άλλο αφηγηματικό ύφος, ο Τσβάιχ αναδιαπραγματεύεται έναν αιμοσταγή θρύλο μέσα από την Ιστορία, δίνοντας μια νέα ποιητική διάσταση στο τραγικό και καταστροφικό πάθος.

Στο Επίμετρο της έκδοσης δημοσιεύεται μια συγκλονιστική επιστολή του Τσβάιχ από την Πετρoύπολη της Βραζιλίας στον Φράντς Βέρφελ και τη γυναίκα του Άλμα τον Νοέμβριο του 1941 καθώς και το δοκίμιο του Π.Κ. Τσούκα «Εκούσιος θάνατος κατ’ ανάγκη» γύρω από το μοτίβο του θανάτου και της αυτοχειρίας στο έργο και τη ζωή του Τσβάιχ.  

STEFAN ZWEIG

Ο ΠΑΛΑΙΟΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗΣ ΜΕΝΤΕΛ ΚΑΙ Η ΑΟΡΑΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ

ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Π.Κ. ΤΣΟΥΚΑΣ-Τ.Χ.ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΑ ΤΟΠΑΛΗ

Δύο εκπληκτικές νουβέλες του Στέφαν Τσβάιχ με κεντρικό άξονα τη βιβλιοφιλία, τη συλλογή και τη μνήμη, κατά την εποχή του πολέμου στη Βιέννη και του υπερπληθωρισμού στη Γερμανία του 1920. 

Ο ΜΕΝΤΕΛ, ένας Εβραίος από τη Γαλικία, είναι ένας πωλητής παλαιών βιβλίων που χρησιμοποιεί για γραφείο του το βιεννέζικο καφενείο Γκλούκ για περισσότερο από είκοσι χρόνια. Είναι ένας «αόρατος κατάλογος», ένας «τιτάνας του μνημονικού», με απαράμιλλες γνώσεις για τις τιμές, τις εκδόσεις και την κίνηση των βιβλίων.  Όμως αυτό το έμβλημα της βιβλιοφιλίας έκανε ένα τρομερό λάθος προς τις αρχές της χώρας του. Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου έγραψε σε έναν Γάλλο -εχθρό- βιβλιοπώλη, ζητώντας να μάθει για συνδρομές σε περιοδικά, πράγμα που τον οδήγησε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. . Ο Παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ, που πρωτοεκδόθηκε το 1929, είναι μια ιστορία σχετικά με τη βιβλιοφιλία και τους μορφωμένους ανθρώπους και για το πως η τέχνη και η κουλτούρα τους αχρηστεύονται όταν έρχονται αντιμέτωπες με την άγρια πραγματικότητα του εικοστού αιώνα.

Η ΑΟΡΑΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ, που πρωτοεκδόθηκε το 1927, αφηγείται μια ιστορία με έναν έμπορο σπάνιων βιβλίων και χαρακτικών στη Γερμανία, κατά την περίοδο του υπερπληθωρισμού της δεκαετίας του 1920, όταν οι τιμές των αγαθών αυξάνονταν καθημερινά και τα χαρτονομίσματα ουσιαστικά δεν άξιζαν ούτε καν το χαρτί στο οποίο τυπώνονταν. Ο αντικέρ αποφασίζει να αναζητήσει κάποιους παλιούς πελάτες του, για να δει αν σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς είναι διατεθειμένοι να του πουλήσουν ό,τι είχαν αγοράσει παλιότερα από αυτόν. Αυτό που ανακαλύπτει με έναν ηλικιωμένο τυφλό άνδρα, τον αφήνει κατάπληκτο και προσφέρει στον Τσβάιχ την ευκαιρία να δημιουργήσει μια εξαίσια αφήγηση που αντανακλά το απόφθεγμα του Γκαίτε ότι «οι συλλέκτες είναι άνθρωποι ευτυχισμένοι».

STEFAN ZWEIG

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ ΟΙΚΤΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΜΙΚΑ ΚΡΑΝΑΚΗ

Το μοναδικό μυθιστόρημα του Στέφαν Τσβάιχ περιγράφει σπαρακτικά τη βασανιστική προδοσία της τιμής και του έρωτα, με φόντο τη διάλυση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Το μυθιστόρημα, γραμμένο τις παραμονές και υπό τη σκιά του επερχόμενου Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, τοποθετείται στις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου και τελειώνει με τη σφαίρα που σκότωσε τον αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο της Αυστρίας στο Σαράγεβο. 

            Οι ήρωες είναι οι αποσβολωμένοι θεατές της τραγωδίας τους, σύμβολα ενός παρακμιακού πολιτισμού που δεν μπορεί όμως να αντισταθεί στη διεγερτική χαρά ενός τελευταίου βαλς. Η πρόζα του Τσβάιχ, υπέροχη και εκλεπτυσμένη, μοιάζει με τα λείψανα αυτού του πολιτισμού που τον κατάπιε η τρέλα του 20ού αιώνα. Ο οίκτος παρουσιάζεται ως ένα επικίνδυνο συναίσθημα. Μια ημιπαράλυτη γυναίκα καταστρέφεται από τον υπερβάλλοντα οίκτο του περιβάλλοντός της ‒ του πατέρα, του γιατρού της και του αρραβωνιαστικού της.